MADHWA YATI - let us remember them ಮಧ್ವ ಯತಿಗಳನ್ನು ನೆನಪಿಸಿಕೊಳ್ಳೋಣ
shri gurubyO namaha, hari Om...
AshvIja bahuLa sapthami is the ArAdhane of shri prAjnAnanidhi tIrtharu.
shri prAjnAnanidhi tIrtharu...
ArAdhane: AshvIja bahUla sapthami
parampare: biDi sanyAsigaLu
brindAvana: muLabAgilu town in prEkshAnidhi tIrthara maTa
He was related to shri prEkshAnidhi tIrtharu (1870 -1942) and settled in prEkshAnidhi tIrthara maTa. He looked after the maTa and the maTa is now maintained by his pUrvAshrama descendents.
shri prAjnAnanidhi tIrtha varada gOvindA gOvindA...
***
ಇಭರಾಮಪುರ ಅಪ್ಪಾವರ ವರ್ಧಂತಿ ಉತ್ಸವ.
ನಮ್ಮ ಪ್ರಾತಃಸ್ಮರಣೀಯರಾದ ಹರಿದಾಸರು
-Smt. Padma Sirish
vittalesharu ಶ್ರೀ ವಿಠಲೇಶರು
ankita - vittalesha
ಕಾಲ - 1908-1982
ಶ್ರೀಮದ್ರಾಘವೇಂದ್ರತೀರ್ಥ ಗುರುಸಾರ್ವಭೌಮರ ಪರಮ ಪರಮ ಭಕ್ತರಾದ
ಶ್ರೀ ವಿಠಲೇಶದಾಸರು ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶದ ಹೈದರಾಬಾದ್ ನವರು.. ಇವರು ವೃತ್ತಿ ರೀತ್ಯಾ ವೈದ್ಯರು. ಇವರ ಬಾಲ್ಯದ ಕುರಿತಾದ ಮಾಹಿತಿ ನನ್ನಲ್ಲಿ ಅಷ್ಟೇನೂ ಇಲ್ಲ.
ಇವರಿಗೆ ಒಮ್ಮೆ ಭಯಂಕರವಾದ ಉದರಶೂಲೆ ಬಂದಿತು.. ಆಗ ಇದ್ದ ಸರಕಾರಿ ಉದ್ಯೋಗವನ್ನು ಬಿಟ್ಟು, ಮಂತ್ರಾಲಯಕ್ಕೆ ಬಂದು, ಶ್ರೀಮದ್ರಾಘವೇಂದ್ರ ಗುರುಸಾರ್ವಭೌಮರಿಗೆ ಸೇವೆ ಮಾಡುತ್ತಾ ಪೂರ್ತಿ ಶರಣಾಗಿರ್ತಾರೆ, ಆಗ ಕಲಿಯುಗ ಕಲ್ಪವೃಕ್ಷ, ಕಾಮಧೇನು ಎಂದೇ ಪ್ರಖ್ಯಾತರಾದ , ನಂಬಿ ಬಂದ ಭಕ್ತರ ಕಷ್ಮಲಗಳನ್ನು , ರೋಗರುಜಿನಾದಿಗಳನ್ನೂ ದೂರಮಾಡುವ ನಮ್ಮ ರಾಯರು , ದಾಸಾರ್ಯರ ಸೇವೆಗೆ ಸಂತೋಷ ಪಟ್ಟು ಅವರನ್ನು ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಆರೋಗ್ಯವಂತರನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿದರು.
ಆಗ ಈ ಪುನರ್ಜೀವನ ರಾಯರ ಭಿಕ್ಷೆ, ಮಿಕ್ಕ ಜೀವನವೆಲ್ಲಾ ರಾಯರ ಪದಗಳಲ್ಲಿ ಅಂತ ನಿಶ್ಚಯ ಮಾಡಿಕೊಂಡ ದಾಸಾರ್ಯರು ವಿಠಲೇಶ ಅಂಕಿತದಿಂದ ರಾಯರ ಮೇಲೆ ನೇ 700 ಪದ ,ಪದ್ಯಗಳನ್ನು ರಚನೆ ಮಾಡಿ ರಾಯರ ಪದಗಳಲ್ಲಿ ಭಕ್ತಿಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ಸಮರ್ಪಣೆ ಮಾಡಿದರು ಎಂದು ಹೇಳ್ತಾರೆ.
ಶ್ರೀ ರಾಯರ ಸಮಗ್ರ ಗ್ರಂಥಗಳನ್ನು ಭಾಮಿನಿ ಷಟ್ಪದಿ ಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಕೃತ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ರಚನೆ ಮಾಡಿದರೆಂದು ಹೇಳ್ತಾರೆ.. ಶ್ರೀಪಾದಮಲ್ಲಿಕಾ, ಪರಿಮಳ ಪುಷ್ಪ, ಶ್ರೀ ರಾಘವೇಂದ್ರ ಗುರುಪದಹಾರ ಎನ್ನುವ ಮೂರು ದೀರ್ಘ ಕೃತಿಗಳ ರಚನೆ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ.
ನನಗೆ ತುಂಬಾ ಪ್ರಾಣಪ್ರದವಾದ ರಾಯರ ಮೂರೂ ಅವತಾರಗಳ ವರ್ಣನಾ ಕೃತಿಯಾದ ಪರಿಮಳ ಪಾದಪಂಕಜಾ ಇವರ ರಚನೆಯೇ.
ದಿಕ್ಕು ದೆಸೆ ನೀನೇ, ಕೋರಿ ಕರಿವೆ ಗುರು ಶ್ರೀ ರಾಘವೇಂದ್ರನೆ ಬಾರೋ ಮಹಾ ಪ್ರಭುವೆ ಇತ್ಯಾದಿ ಪ್ರಖ್ಯಾತ ಕೃತಿಗಳು ಶ್ರೀ ದಾಸಾರ್ಯರಿಂದ ರಚಿತವಾದವೇ ಆಗಿವೆ.
ಹೀಗೊಂದು ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಾಲಯಕ್ಕೆ ರಾಯರ ದರ್ಶನಾರ್ಥಿಗಳಾಗಿ ಬಂದ ದಾಸಾರ್ಯರು ರಾಯರಿಗೆ ಭಕ್ತಿಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ನಮಸ್ಕಾರ, ಸೇವಾದಿಗಳು ಸಲ್ಲಿಸಿದನಂತರ ಪ್ರಸಾದ ಸ್ವೀಕಾರ ಮಾಡಲು ಕುಳಿತಾಗ, ಬಡಿಸುವವರು ದಾಸರ ಮುಂದಿನವರವರೆಗೂ ಬಂದು ಪದಾರ್ಥಗಳು ಬಡಿಸದೆ ಹೊರಟು ಹೋಗಿರ್ತಾರೆ.ಆಗ ದಾಸಾರ್ಯರು ರಾಯರನ್ನು ಕುರಿತಾಗಿ ನಿನ್ನ ಅಂಗಳದೊಳಗೆ ಹಿಡಿ ಅನ್ನ ಹಾಕೋ ಘನ್ನ ಶ್ರೀ ಗುರು ರಾಘವೇಂದ್ರ ಎಂಬುದಾಗಿ ಸ್ತ್ರೋತ್ರ ಮಾಡ್ತಾರೆ. ಆಗ ಆ ಕೃತಿಯನ್ನು ಕೇಳಿ ಅಲ್ಲಿಗೆ ಬಂದ ಆಗಿನ ಶ್ರೀ ರಾಯರ ಮಠದ ಯತಿಗಳಾದ ಶ್ರೀ ಸುಯಮೀಂದ್ರತೀರ್ಥರು ತುಂಬಾ ಸಂತೋಷಪಟ್ಟು ಭೋಜನಶಾಲೆಗೆ ಹೋಗಿ ಅಲ್ಲಿನವರಿಗೆ ದಾಸಾರ್ಯರಿಗೆ ತೀರ್ಥ,ಪ್ರಸಾದದ ವಸತಿ ಮಾಡಿ ಎಂದು ಆಜ್ಞೆ ಮಾಡ್ತಾರೆ. ನೋಡಿ ನಮ್ಮ ರಾಯರ ಪರಮ ಕಾರುಣ್ಯ ಅಲ್ಲವೇ?
ಹೀಗೆ ಹಂತಹಂತದಲ್ಲಿಯೂ ರಾಯರ ಪರಮಾನುಗ್ರಹಕ್ಕೆ ಪಾತ್ರರಾದ ಶ್ರೀ ವಿಠಲೇಶ ದಾಸಾರ್ಯರ ಕುರಿತಾದ ಮಾಹಿತಿ ಇಂದಿನವರೆಗೂ, ಪುಸ್ತಕ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಗೊಂಡಿದ್ದು ನಾನು ಕಂಡಿಲ್ಲ. ಇವರ ಜೀವನ ಚರಿತ್ರೆಯ ಕುರಿತಾದ ಪೂರ್ಣ ಮಾಹಿತಿಯೂ ತಿಳಿದುಬರಬೇಕಿದೆ. ದಾಸಾರ್ಯರ ಅನುಗ್ರಹ ಆದಲ್ಲಿ, ನಾನು ಯೋಗ್ಯಳಾದಲ್ಲಿ ದಾಸಾರ್ಯರ ಚರಿತ್ರೆಯನ್ನು ತಿಳಿಯುವ ಸೌಭಾಗ್ಯ ಸಿಗುವುದು ಎನ್ನುವುದರಲ್ಲಿ ಈಷಣ್ಮಾತ್ರವೂ ಸಂದೇಹವಿಲ್ಲ.
ಆದರೆ ಶ್ರೀ ದಾಸಾರ್ಯರ ಅಪ್ರತಿಮ, ಅಪುರೂಪದ, ಸಾಹಿತ್ಯ ನಾವು ಪ್ರತಿದಿನ ಹಾಡುತ್ತಿರುವುದೂ ಅವರ ಹಾಗೂ ಅವರ ಅಂತರ್ಗತ ಶ್ರೀ ರಾಯರ, ಪರಮಾತ್ಮನ ಸೇವೆಯೇ ಸರಿ.
ಇಷ್ಟಾದರೂ ನಮ್ಮಿಂದ ಸೇವಾಕುಸುಮವನ್ನು ಸ್ವೀಕಾರ ಮಾಡುತ್ತಿರುವ ಶ್ರೀ ವಿಠಲೇಶರಿಗೆ ಶಿರಬಾಗಿ ಕೋಟಿ ನಮಸ್ಕಾರಗಳನ್ನು ಅವರ ಅಡಿದಾವರಗಳಲ್ಲಿ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಾ....
-Smt. Padma Sirish
ನಾದನೀರಾಜನದಿಂ ದಾಸಸುರಭಿ
***
gruhastaru / dasaru
santekelluru venkatarayaru ಸಂತಿಕೆಲ್ಲೂರು ವೆಂಕಟರಾಯ ashivna shukla shashti
ವೇಂಕಟೇಶ ಕೃಪಾಪಾತ್ರಂ ಮೌನ ಧ್ಯಾನ ರತಂ ಸದಾ/
ವೇಂಕಟದಾಸಾರ್ಯಂ ವಂದೇ ಕೆಲವೂರೇಶ ಸೇವಕಂ//
ಶ್ರೀಮದ್ ರಾಘವೇಂದ್ರ ರಾಘವೇಂದ್ರ ತೀರ್ಥ ಗುರುಸಾರ್ವಭೌಮರ ಪರಮಾನುಗ್ರಹ ಪಾತ್ರರೂ, ಸದಾ ಶ್ರೀಮದ್ಹರಿಕಥಾಮೃತಸಾರದ ಪಾರಾಯಣದಲ್ಲಿ ಸದಾ ನಿರತರು, ಶ್ರೀ ವರದೇಶದಾಸಾರ್ಯರ ವಂಶೋದ್ಭವರೂ, ಈ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಸಹ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಚಿಂತನೆಯಲ್ಲಿಯೇ ಜೀವನವನ್ನು ಕಳೆದಂತಹಾ, ವಿರಕ್ತ ಶಿಖಾಮಣಿಗಳೂ ಆದ ಶ್ರೀ ಸಂತಿಕೆಲ್ಲೂರು ವೆಂಕಟರಾಯರ ಆರಾಧನೆಯ ಶುಭಸ್ಮರಣೆಗಳು..
ಶ್ರೀ ವೇಂಕಟದಾಸರ, ಶ್ರೀ ಪ್ರಾಣೇಶದಾಸಾರ್ಯರ ಅಂತರ್ಗತ ಭಾರತೀರಮಣ ಮುಖ್ಯಪ್ರಾಣಾಂತರ್ಗತ ಲಕ್ಷ್ಮೀನಾರಸಿಂಹಾಭಿನ್ನ ವೆಂಕಪ್ಪನ ಅನುಗ್ರಹ ಸದಾ ನಮಗಿರಲಿ ಎಂದು ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಪ್ರಾರ್ಥನೆ ಮಾಡುತ್ತಾ...
ಜೈ ವಿಜಯರಾಯ
-smt. padma sirisha
ನಾದನೀರಾಜನದಿಂ ದಾಸಸುರಭಿ 🙏🏽
***
ಶ್ರೀವರದೇಶದಾಸರನ್ನ ಹತ್ತಿರದಿಂದ ಕಂಡವರ ಮಾತು.
ಒಂದು ಜನುಮದಾಗ ಮುಗಿತೈತೇನ್ ದೊಡ್ಡವರ ಸುದ್ದಿ,ಒಂದು ಹೇಳುತಿನಿ ಕೇಳ್ ಯಂಕಣ್ಣ,,,
ಗುರುಗಳ ಸನ್ನಿಧಾನದಾಗ ಸ್ವಾಮಿರಾಯರು ವೈಕುಂಠ ಯಾತ್ರೆ ಮಾಡಿಬಿಟ್ರು, ಮುತ್ಯಾನಾ ಅವರಿಗೆ ಮುಂದಿನ ಕಾರ್ಯ ಮಾಡಿದ್ದು, ಮೂರನೆ ದಿವ್ಸ ಅಸ್ಥಿ ಸಂಗ್ರಹಕ ಹೋದಾಗ್ಯೆ, ಸ್ವಾಮಿರಾಯರ ಅಸ್ಥಿಗಳ ಅವಲಾ, ಅವು ರಾಮ ರಾಮ ಅಂತ ರಾಮಸ್ಮರಣೆ ಮಾಡಕತ್ತಿದ್ದವಂತ.
ಆ ರಾಮ ಸ್ಮರಣೆನಾ, ಮುತ್ಯಾ, ಅವರ ಜೊತಿಗೆ ಹನುಮಂತರಾವ ಕರಣಂ ಇನ ಇಬ್ಬರು ಇದ್ರಂತ. ಬಹಳ ದಿವಸ ಆದ ಮೇಲೆ ಕೌತಲ ದಿಂದ ಬಂದ ಪತ್ರದಾಗ ತಿಳಿತು ನಮಗ.
ಆಮೇಲೆ ಇದ ವಿಷ್ಯನಾ ವೇ||, ಮೂ|| , ಶ್ರೀರಾಘವೇಂದ್ರಚಾರ ಮೂರು ವರುಷ ಆದ ಮೇಲೆ ಲಿಂಗಸ್ಗೂರಗೆ ಬಂದಾಗ, ಮತ್ತ ಇದ ಸ್ಮರಿಸಿದ್ರು.
ನೋಡ, ನಮಗರಿವಿಲ್ಲದಂಗ ಹೆಂಗ ಉಸಿರಾಟ ನಡದೈತಿ, ಹಂಗ ಸ್ವಾಮಿರಾಯರು ಉಸಿರಾಟದಂಗ, ಮನಸಿನ್ಯಾಗ ರಾಮಸ್ಮರಣೆ ಮಾಡುತಿದ್ರು,
( ಹಳ್ಳೆರಾವ ವೆಂಕಟರಾವ(ಶ್ರೀ ವರದೇಂದ್ರ ವಿಠ್ಠಲ ದಾಸರು) ತಿಳಿಸಿದ್ದು-
✍️ಕೆಲೂರ ವೆಂಕಟರಾವ)
🙏🙏🙏
ಕೃಪೆ. ಶ್ರೀ ಕೆಲ್ಲೂರ ವೆಂಕಟರಾಯರ ಮೊಮ್ಮಗನಾದ ಶ್ರೀ ಶೇಷಗಿರಿ ಅವರು.
***
ಶ್ರೀ ಸ್ವಾಮಿರಾಜಾಚಾರ್ಯ ವೈದ್ಯ 1882-1992
ಅಂಕಿತನಾಮ :- ಮುರಳೀವಿನೋದ ವಿಠಲ-Smt. Padma Sirish 6360104951 ೬೩೬೦೧೦೪೯೫೧
Name: Narasappa
Place: Narasipura
Ankita: anandapurna vittala
Guru: tandemuddu mohana vittala dasaru
Period: Around 1900+
ತಂದೆ ಮುದ್ದು ಮೋಹನ ವಿಠ್ಠಲ ದಾಸರು ಪ್ರವಾಸವನ್ನು ನರಸೀಪುರಕ್ಕೆ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದ್ದು ತಮ್ಮ ಅನೇಕ ಶಿಷ್ಯರು ಮತ್ತು ತಮ್ಮ ಅಭಿಮಾನಿಗಳಿದ್ದ ಕೊಡಿಗೇಹಳ್ಳಿಯಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ದಾಸರಿಂದ ಈ ಮೊದಲೇ 'ಆನಂದಪೂರ್ಣವಿಠಲ' ಎಂಬ ಅಂಕಿತವನ್ನು ಪಡೆದಿದ್ದ ನರಸಪ್ಪನವರು ಆ ಊರಿನ ಗಣ್ಯರಲ್ಲೊಬ್ಬರು.
***
Name: Venkataramana Dasaru
Ankita: sarvesha vittala
ಶ್ರೀ ಶೇಷದಾಸರ (prananatha vittalaru) ಅಂಕಿತ ಸ್ವೀಕಾರದಿಂದ ಪ್ರಭಾವಿತರಾಗಿ ಅವರ ಭಾವಮೈದುನರಾದ ವೆಂಕಟರಮಣದಾಸರೂ ಸಹ ಸುಬ್ಬರಾಯ ದಾಸರಲ್ಲಿ (tandemuddu mohana dasaru 1865-1939) ಪ್ರಾರ್ಥನೆ ಮಾಡಿ 'ಸರ್ವೇಶವಿಠಲ' ಎಂಬ ಅಂಕಿತ ಪಡೆದರು. ಮುಂದಿನ ತಿಂಗಳಿನಲ್ಲೇ ಜರುಗಿದ ರಥೋತ್ಸವದಲ್ಲಿ ಸುಬ್ಬರಾಯ ದಾಸರು 'ದಾಸಕೂಟ ಸಭೆ'&ಟಿbsಠಿ;ಯನ್ನು ನೂತನ ಶಿಷ್ಯರಿಂದÀಲೂ, ಭಕ್ತವೃಂದದಿಂದಲೂ ಕೂಡಿ ನೆರವೇರಿಸಿದರು.
****
Name: Sirivatsankitaru dasaru
Ankita: sirivatsankita
ದಾಸರ ಹೆಸರು : ಸಿರಿವತ್ಸಾಂಕಿತರು ದಾಸರು
ಜನ್ಮ ಸ್ಥಳ : ಕರ್ಜಗಿ (ಹಾವೇರಿ ಜಿಲ್ಲೆ)
ಲಭ್ಯ ಕೀರ್ತನೆಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ : 25
****
Name: madakashira bheema dasaru
Ankita: Bheemesha Vittala
Period: 1750+
"ಶ್ರೀ ಮಡಕಶಿರ ಭೀಮದಾಸರು "
ಶ್ರೀ ಮಡಕಶಿರ ಭೀಮದಾಸರು ಮೈಸೂರಿನಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಪುಣೆಯ ಶ್ರೀ ತ್ರ್ಯ೦ಬಕ ಶಾಸ್ತ್ರಿಗಳು ಬಂದರು.
ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣರಾಜ ಒಡೆಯರು ಶ್ರೀ ತ್ರ್ಯ೦ಬಕ ಶಾಸ್ತ್ರಿಗಳಿಗೆ ಅದ್ಭುತವಾದ ಸ್ವಾಗತ ಸತ್ಕಾರ ಮಾಡಿ ಶಾಸ್ತ್ರಿಗಳ ಮೇಲೆ ಸುವರ್ಣ ವೃಷ್ಟಿಯನ್ನೇ ಸುರಿಸಿದರು
ಶ್ರೀ ತ್ರ್ಯ೦ಬಕ ಶಾಸ್ತ್ರಿಗಳಿಗೆ ರಾಜ ದರ್ಬಾರಿನಲ್ಲಿ ಆದ ಗೌರವವನ್ನು ಕಂಡು ಈ ಶ್ರೀ ಭೀಮಾಚಾರ್ಯರಲ್ಲಿ ಹೇಯ ಹುಟ್ಟಿತಂತೆ.
ತಾವೂ ಅಂಥಾ ಪಾಂಡಿತ್ಯವನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಿ ರಾಜ ಮನ್ನಣೆಯನ್ನು ಪಡೆಯಬೇಕೆಂದು ಅವರು ಪಾದಚಾರಿಗಳಾಗಿಯೇ ಬಂಗಾಳಕ್ಕೆ ಹೋಗಿ " ನವದ್ವೀಪ " ದಲ್ಲಿ " ನವೀನ ತರ್ಕ ಶಾಸ್ತ್ರ " ವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದರು.
ಶ್ರೀ ಭೀಮಾಚಾರ್ಯರು ಪ್ರಗಾಢ ಪಂಡಿತರಾದರು. ಹಿಂದಿ - ಬಂಗಾಲಿ ಭಾಷೆಯ ಪರಿಚಯದೊಂದಿಗೆ ಉತ್ತರ ದೇಶದ ಚೈತನ್ಯ ಪಂಥೀಯ ಭಕ್ತಿಯುಕ್ತವಾದ ಸಂಕೀರ್ತನ ಪದ್ಧತಿಯು ಶ್ರೀ ಭೀಮಾಚಾರ್ಯರ ಮೇಲೆ ವಿಲಕ್ಷಣ ಪರಿಣಾಮ ಮಾಡಿತು.
ವಿದ್ಯಾಧ್ಯಯನವೆಲ್ಲಾ ಮುಗಿಸಿ ಮಹಾ ವಿದ್ವಾಂಸರೆನಿಸಿ ಅದೇ ರಾಜ ಮಹಾರಾಜರಿತ್ತ ಶಾಲು ಶಕಲಾತಿಗಳನ್ನು ಧರಿಸಿ ತಮ್ಮ ಬಿರಿದು ಬಾವಲಿಗಳನ್ನು ಮೆರಿಸುತ್ತ ಬಳ್ಳಾರಿಗೆ ಬಂದರು.
ಶ್ರೀ ಭೀಮಾಚಾರ್ಯರ ವಿಲಕ್ಷಣ ಶಾಸ್ತ್ರ ಪಾಂಡಿತ್ಯ, ರಾಜ ಗೌರವ, ಜಯಪತ್ರ, ಪ್ರಮಾಣ ಪತ್ರಗಳನ್ನು ನೋಡಿ ಬಳ್ಳಾರಿಯ ನಾಗರೀಕರೆಲ್ಲರೂ ಹೆಮ್ಮೆಗೊಂಡು ಅವರ ಮದುವೆ ಮಾಡಿದರು.
ಶ್ರೀ ಭೀಮಾಚಾರ್ಯರ ಸಂಸಾರ ಬೆಳೆದ ಬಳಿಕ ಸಂಸಾರಕ್ಕೆ ಚಿಂತೆಯಾಗತೊಡಗಿತು.
ಬಡತನದಲ್ಲಿದ್ದರೂ ಪಾಂಡಿತ್ಯದ ಮದದಿಂದ ಬೀಗಿ ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದ ಶ್ರೀ ಭೀಮಾಚಾರ್ಯರು ನಿರ್ವಾಹವಿಲ್ಲದೆ ಒಬ್ಬ ವಕೀನ ಕಡೆಗೆ ದೇಶಾವರಿಗೆ ಹೋಗಿದ್ದರು.
ಅವನು ಮೂರು ಪೈಸೆ ದೇಶಾವರಿಯನ್ನಿತ್ತ. " ಇಷ್ಟೇ ಮಾತ್ರವೇ ನನ್ನ ಪಾಂಡಿತ್ಯಕ್ಕೆ ಬೆಲೆ " ಎಂದಂದು ಶ್ರೀ ಭೀಮಾಚಾರ್ಯರು ಅವನು ಕೊಟ್ಟ ಪುಡಿಕಾಸು ಅಲ್ಲಿಯೇ ಇಟ್ಟು ಶ್ರೀ ಸುರಪುರ ಆನಂದದಾಸರಿಂದ ದಾಸ ದೀಕ್ಷೆ ತೊಟ್ಟು ತಂಬೂರಿ ಹಿಡಿದು ಹೊರಟರು.
ಶ್ರೀ ಸುರಪುರ ಆನಂದದಾಸರಿಂದ " ಭೀಮೇಶ ವಿಠ್ಠಲ " ಎಂಬ ಅಂಕಿತವನ್ನು ಪಡೆದು ಅನೇಕ ಪದ ಪದ್ಯಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದರು.
ಶ್ರೀ ಭೀಮೇಶ ವಿಠ್ಠಲರ ಕವಿತೆಗಳಲ್ಲಿ ಗುರುಗಳಾದ ಶ್ರೀ ಸುರಪುರ ಆನಂದದಾಸರ ಜಾಡು, ಜಾಣ್ಮೆಗಳು ಮೈದೋರಿದೆ.
ಶ್ರೀ ಭೀಮೇಶ ವಿಠ್ಠಲರು ಹಲವು ಆಖ್ಯಾನಗಳನ್ನೂ, ಬಿಡಿ ದೇವರ ನಾಮಗಳನ್ನೂ ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ಸಂಸ್ಕೃತದ ಉದ್ಧಾಮ ಪಂಡಿತರಾಗಿದ್ದರೂ, ತಿರುಳುಗನ್ನಡ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ಮನೋಜ್ಞ ಕೀರ್ತನೆಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟುವುದು ಶ್ರೀ ಭೀಮೇಶ ವಿಠ್ಠಲರ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವಾಗಿದೆ.
ದ್ರಾಕ್ಷಾ ಪಾಕದಲ್ಲಿ ಸಂಸ್ಕೃತದ ಪುರಾಣ, ಉಪನಿಷತ್ತುಗಳ ಸಾರವನ್ನೆಲ್ಲಾ ಕನ್ನಡೀಕರಿಸುವ ಹದ ಹವಣಗಳು ಶ್ರೀ ಭೀಮೇಶ ವಿಠ್ಠಲರಲ್ಲಿ ಅನ್ಯಾದೃಶ್ಯವಾಗಿದೆ.
ಆಂಧ್ರ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲೂ, ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲೂ ಶ್ರೀ ಭೀಮೇಶ ವಿಠ್ಠಲರ ಹೆಸರು ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿದೆ.
ರಾಗ : ಶಂಕರಾಭರಣ ತಾಳ : ಆದಿ
ರಾಘವೇಂದ್ರ ಗುರುರಾಯ ಯನ್ನ । ಪಾ ।
ಪೌಘಗಳೆಣಿಸದೆ ಪಾಲಿಸೋ ।। ಪಲ್ಲವಿ ।।
ನಾಗಶಯನನಣುಗನೇ ವಂದಿಪೆ । ಅನು ।
ರಾಗದಿ ಹರಿಯನು ತೋರಿಸು ।। ಅ. ಪ ।।
ಹೀನ ವಿಷಯಗಳ ನೋಡುತ ಮನದಲಿ ।
ಧ್ಯಾನವಗೊಳಿಸದೆ ಪೋಷಿಸು ।। ಚರಣ ।।
ಬುಧರ ಚರಣಗಳ ನಮಿಸುತಲನುದಿನ ।
ಮುದವ ಬಡುವ ಪಥವ ತೋರಿಸೋ ।। ಚರಣ ।।
ನೀಚರ ಮನೆ ಮೃಷ್ಟಾನ್ನವ ತ್ಯಜಿಸುತ ।
ಯಾಚನೆ ಮಾಡಿಸುವದೇ ಲೇಸೋ ।। ಚರಣ ।।
ಕುನರ ಜೀವಿಯ ಬಿಡಿಸುತ ಭಕುತರ ಮನೆ ।
ಶುನಕನ ಮಾಡುತ ಪಾಲಿಸೋ ।।
ಬಾಲನ ಬಿಂನಪ ಭೀಮೇಶ ವಿಠ್ಠಲನ ।
ಶೀಲ ಬಲ್ಲ ಗುರು ಲಾಲಿಸೋ ।। ಚರಣ ।।
ರಾಗ : ಮೋಹನ ತಾಳ : ಆದಿ
ಬೇಡುವೆ ನಿನ್ನ ಕೊಡು ವರವನ್ನ ।। ಪಲ್ಲವಿ ।।
ಬೇಡುವೆ ಭಕುತರ ಬೀಡೋಳು ನಿನ್ನ । ಕೊಂ ।
ಡಾಡುವೆ ರಥದೊಳಗಾಡುವೆ ವಿಭುವೆ ನಾ ।। ಚರಣ ।।
ಇಂದ್ರನ ವಿಭವ ಸುಧೀಂದ್ರ ತನುಜ । ರಾಘ ।
ವೇಂದ್ರ ಗುರುವೇ ಕಮಲೇಂದ್ರನ ಕೃಪೆಯ ನಾ ।। ಚರಣ ।।
ವರ ಭೀಮೇಶ ವಿಠ್ಠಲನರಿದವರೊಳು । ನಾ ।
ಪರ ನೆನುತಲಿ ನಿನ್ನ ಚರಣವ ಸ್ತುತಿಸಿ ನಾ ।। ಚರಣ ।।
ಶ್ರೀ ಭೀಮೇಶ ವಿಠ್ಠಲರಲ್ಲಿ ನಾದಿಷ್ಠತೆ, ಛಾ೦ದಿಷ್ಟತೆ, ರಾಗಿಷ್ಠತೆಗಳು ಭಗವನ್ನಿಷ್ಟೆಯೊಡನೆ ಬೆರೆತು ಮಿಶ್ರ ಮಾಧುರಿಯ ಅಪೂರ್ವ ಮಾದರಿಯನ್ನು ಒದಗಿಸಿದೆ.
ಸುಮಾರು 200 ಕ್ಕೂ ಅಧಿಕ ಪದ - ಪದ್ಯ - ಸುಳಾದಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿ ಹರಿದಾಸ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಶ್ರೀಮಂತಗೊಳಿಸಿದ್ದಾರೆ.
*****
.
Damodara Dasaru
Poorvashrama Name: Damodaracharyaru
Son of Jagannatha Dasaru
Ankita: tandejagannatha vittala
Period: 1750+
(Jagannatha Dasa period is 1728 - 1809)
ಶ್ರೀ ದಾಮೋದರಾಚಾರ್ಯ
ತಂದೆಜಗನ್ನಾಥವಿಠ್ಠಲಾಂಕಿತ
****
shri gurubyO namaha...
bhAdrapada shuddha pourNami is the ArAdhane of shri bAgEpalli sEsha dAsaru.
GurugalU: shri tande muddu mOhana ViTTala dAsaru
shri bAgepalli shEsha dAsa varada gOvindA gOvindA...
shri krishNArpaNamastu...
***
Name: bagepalli shesha dasaru ಬಾಗೇಪಲ್ಲಿ ಶೇಷದಾಸರು
Ankita: prananatha vittala ankita
Period: From 1865 to
Kruti: around 32
ದಾಸರ ಹೆಸರು: ಬಾಗೇಪಲ್ಲಿ ಶೇಷದಾಸರು
ಜನ್ಮ ಸ್ಥಳ: ತುಮಕೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಇರಕಸಂದ್ರ
ತಂದೆ ಹೆಸರು: ನರಸಣ್ಣ
ತಾಯಿ ಹೆಸರು: ಮಹಾಲಕ್ಷ್ಮಮ್ಮ
ಕಾಲ : 1865 -
ಅಂಕಿತನಾಮ: ಪ್ರಾಣನಾಥವಿಠಲ
ಲಭ್ಯ ಕೀರ್ತನೆಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ: 32
ಗುರುವಿನ ಹೆಸರು: ತಂದೆ ಮುದ್ದುಮೋಹನದಾಸರು
ಪೂರ್ವಾಶ್ರಮದ ಹೆಸರು: ಶೇಷಗಿರಿ
ಮಕ್ಕಳು: ಅವರ ಹೆಸರು: ಗುರುರಾಜಾಚಾರ್ಯ (ಮಗ) ಲಕ್ಷ್ಮಮ್ಮ, ಗೋದಾವರಮ್ಮ (ಹೆಣ್ಣು ಮಕ್ಕಳು)
ಪತಿ: ಪತ್ನಿಯ ಹೆಸರು: ವೆಂಕಮ್ಮ
ವೃತ್ತಿ: ಹರಿದಾಸವೃತ್ತಿ
ಕಾಲವಾದ ಸ್ಥಳ ಮತ್ತು ದಿನ: ಚಿಂತಾಮಣಿ 12-9-1924 (ಭಾದ್ರಪದ ಶುದ್ಧ ಚತುರ್ದಶಿ)
ವೃಂದಾವನ ಇರುವ ಸ್ಥಳ: ದಾಸರ ಪ್ರತೀಕವನ್ನು ಬಾಗೇಪಲ್ಲಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಕೃತಿಯ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯ: ಇವರ ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಹಾಡುಗಳು ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ. ಪ್ರೌಢವೂ, ಪ್ರಮೇಯಭರಿತವೂ ಆಗಿರದೆ ಸರಳವಾಗಿದೆ.
****
ಬಾಗೇಪಲ್ಲಿಯ ಹೆಸರಾಂತ ಹರಿಕಥಾ ಕೀರ್ತನಕಾರರಾದ ಶೇಷದಾಸರು ಸಂಚಾರ ಮಾರ್ಗವಾಗಿ ದೇವರಾಯನದುರ್ಗಕ್ಕೆ ಬಂದರು. ಅವರ ಅಸಾಧಾರಣ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಅರಿತಿದ್ದ ಸುಬ್ಬರಾಯದಾಸರು ಇವರೇ ತಮ್ಮ ಪ್ರಪ್ರಥಮ ಶಿಷ್ಯರಾಗಲು ಅತ್ಯಂತ ಯೋಗ್ಯರೆಂದು ನಿರ್ಣಯಿಸಿ ಶೇಷದಾಸರಿಗೆ ಅಂಕಿತೋಪದೇಶವಾಗಿಲ್ಲವೆಂಬುದನ್ನು ವಿಚಾರಿಸಿ ಉಪದೇಶ ಪಡೆಯಬೇಕಾಗಿ ಸೂಚಿಸಿದರು. ಶೇಷದಾಸರು ಹಾಗೆ ಅಂಕಿತೋಪದೇಶ ಕೊಡುವ ಯೋಗ್ಯ ಗುರುಗಳನ್ನು ತೋರಿಸಿದಲ್ಲಿ ತಾವು ಸಿದ್ಧರಿರುವುದಾಗಿ ತಿಳಿಸಿ ಸುಬ್ಬರಾಯದಾಸರ ಮಹತ್ವವನ್ನರಿತು ಅವರಿಂದಲೇ ಉಪದೇಶ ಯಾಚಿಸಿದರು.
ಪ್ಲವನಾಮ ಸಂವತ್ಸರದ ಮಾಘ ಶುದ್ಧ ದಶಮಿ ಸೋಮವಾರ ಶುಭ ಮುಹೂರ್ತದಲ್ಲಿ ರಾಮಗುಹೆಯಲ್ಲಿ ಶೇಷದಾಸರಿಗೆ ಶ್ರೀ ತಂದೆ ಮುದ್ದುಮೋಹನದಾಸರಿಂದ 'ಪ್ರಾಣನಾಥ ವಿಠಲ' ಎಂಬ ಅಂಕಿತವು ವಿಧ್ತ್ಯುಕ್ತವಾಗಿ ಕೊಡಲ್ಪಟ್ಟಿತು. ಅಂಕಿತನಾಮವನ್ನು ಇದೇ ಸಂಪುಟದ ಶ್ರೀ ಬಾಗೇಪಲ್ಲಿ ಶೇಷದಾಸರ ಪದಗಳು ಎಂಬ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು. ಶ್ರೀ ಶೇಷದಾಸರು ಇದಕ್ಕೆ ಮುಂಚಿತವಾಗಿಯೇ ‘ಶೇಷವಿಠಲ’ ಎಂಬ ಮುದ್ರಿಕೆಯಿಂದ ಅನೇಕ ಪದಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದರು.
***
"
Name: Manohara Vittalaru
Earlier Name: Booraladinni Monappanavaru
Ankita: manohara vittala
" ಶ್ರೀ ಮನೋಹರವಿಠ್ಠಲಾಂಕಿತ " ಬೂರಲದಿನ್ನಿ ಶ್ರೀ ಮೋನಪ್ಪನವರು
( ಕ್ರಿ ಶ 1703 - 1772 )
ಶ್ರೀ ಜಗನ್ನಾಥದಾಸರ ಶಿಷ್ಯರಾದ ಇವರು " ಮನೋಹರ ವಿಠಲ " ಎಂಬ ಅಂಕಿತದಿಂದ ಕೀರ್ತನೆಗಳನ್ನೂ, ಕಿರು ಕಾವ್ಯಗಳನ್ನೂ, ಪ್ರಾಕೃತ ಸ್ತೋತ್ರಗಳನ್ನೂ ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ
ಇವರ ಹೆಸರು ಬೂರಲದಿನ್ನಿ ಶ್ರೀ ಮೋನಪ್ಪ ( ನಾರಪ್ಪ ).
ಶ್ರೀ ಮನೋಹರವಿಠಲರು ಜಗನ್ನಾಥದಾಸ ವಿರಚಿತ " ಹರಿಕಥಾಮೃತಸಾರ " ಕ್ಕೆ ಸುಂದರವಾದ ಫಲಶ್ರುತಿಯನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ಶ್ರೀ ಮನೋಹರವಿಠಲರು ರಚಿಸಿದ :-
" ಮನ್ಮಥ ವಿಲಾಸ " ವು ೧೯೭ ಪದ್ಯಗಳುಳ್ಳ ಷಟ್ಪದಿ ಕಾವ್ಯವಾಗಿದೆ.
" ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣ ಜಯಂತೀ " ಕಾವ್ಯದಲ್ಲಿ ವಾರ್ಧಿಕ ಷಟ್ಪದಿಯ ೧೦೦ ಪದ್ಯಗಳಿರುತ್ತವೆ.
ಶ್ರೀ ಮನೋಹರವಿಠಲರ ಕಾವ್ಯದಲ್ಲಿ ಅರ್ಥಾನುಗುಣವಾದ ಪ್ರಾಸದ ಕಿಂಕಿಣಿ ನಾದವು ಹಿತಮಿತವಾಗಿ ಕಂಡು ಬರುತ್ತವೆ. ಕಥಾ ವಸ್ತು ಹಳೇದಾದರೂ ಕವಿ ಪ್ರಜ್ಞೆಯು ಕಲ್ಪನೆಯ ವೈಚಿತ್ರ್ಯದಿಂದ ಹೊಸತನವನ್ನು ಸಾಧಿಸಿ ತೋರಿಸಿದೆ.
ಈ ಪುರಾಣ ಕಥೆಗಳ ಕಲ್ಪನಾ ಕುಶಾಲವಾದ ಕವಿ ಪ್ರತಿಭೆಯು ಸ್ವಂತಿಕೆಯ ಧೀಮಂತಿಕೆಯಿಂದ ತನ್ನ ತನವನ್ನು ಮೆರೆದಿದೆ.
ಕುಮಾರವ್ಯಾಸ, ಲಕ್ಷ್ಮೀಶರ ಶೈಲಿಯ ಬಿಣ್ಪು, ಕಾವ್ಯದ ಕೆಚ್ಚು ಎರಡೂ ಇವರ ಶಬ್ದ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ಜೀವನಾಡಿಗಳಾಗಿ ಮೂಡಿ ಮಿಂಚಿವೆ. ಇವರ ಶೈಲಿಯ ಶ್ರೀಮಂತಿಕೆಗೆ ಅವರ ಹರಿಕಥಾಮೃತಸಾರ ಫಲಶೃತಿಯಲ್ಲಿ..
ವಾದಿಗಳ ಎದೆ ಶೂಲ ಕುಮತವ ।
ಭೇದಿಸುವ ಕರ ವಾಲ ಕಾಮ ।
ಕ್ರೋಧತರಿದಾನಂದವೀವುದು ಹರಿಕಾಥಾಮೃತವು ।।
ಪಾದ ಮಾತ್ರವ ಪಠಿಸುವಗೆ ಗಂಗಾದಿ ಸ್ನಾನ ಫಲವು ಬಹದು । ಮು ।
ನ್ನೋದಿದವನೇ ಧನ್ಯತಮ ಪುಸ್ತಕ ಸಮಗ್ರವನು ।।
ಇದು ಸುಧಾಮಣಿ । ಚಿಂತಿಸುವರಿ ।
ಗಿದು ಅಭೀಷ್ಟವನೀವ ಸುರತರು ।
ವಿದುಮನದ ಕಾಮಿತವ ಕರಕೊಂಬುದಕೆ ಸುರಧೇನು ।।
ಇದು ಚತುರವಿಧದಾ । ಪುರುಷಾ ।
ರ್ಥದ ಸುಮಾರ್ಗವ ಭಕ್ತಿಯಿಂದಲಿ ।
ಸದಮಲ ಶ್ರೀ ಹರಿಕಥಾಮೃತಸಾರ ಕೇಳ್ವರಿಗೆ ।।
ಶ್ರೀ ಮನೋಹರವಿಠಲರ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯ ಯೇನೆಂದರೆ....
ಶ್ರೀ ಪ್ರಾಣೇಶದಾಸರು ಸ್ವಯಂ ತಾವೇ ಶ್ರೀ ಮನೋಹರವಿಠಲ ಕೃತ " ಕೃಷ್ಣ ಜಯಂತೀ ಕಥಾ, ಮನ್ಮಥ ವಿಲಾಸ " ಕಾವ್ಯಗಳನ್ನು ತಮ್ಮ ಹಸ್ತಾಕ್ಷರಗಳಿಂದ ಬರೆದಿಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಇದರ ಮೇಲಿಂದ ಶ್ರೀ ಮನೋಹರವಿಠಲರ ಕೃತಿಗಳು ಎಷ್ಟು ಮನೋಹರವಾಗಿರುವವು ಎಂಬ ಕಲ್ಪನೆ ಬರಲು ಸಾಕು!
ಶ್ರೀ ಮನೋಹರವಿಠಲ ಕೃತ " ಅನಂತಕಥಾ " ಎಂಬ ಕಾವ್ಯವನ್ನು ಪ್ರಾತಃ ಸ್ಮರಣೀಯ ಪರಮಪೂಜ್ಯ ಶ್ರೀ ಗೋರೆಬಾಳು ಹನುಮಂತರಾಯರು ( ಶ್ರೀ ಸುಂದರವಿಠಲರು ) ಶೋಧಿಸಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ಶ್ರೀ ಮನೋಹರವಿಠಲ ಕೃತ " ಗದಾಯುದ್ಧ, ಪಂಚ ಪರ್ವ ಭಾರತ, ಸಂಕೋಚ ಭಾರತ " ಮುಂತಾದ ಕಾವ್ಯಗಳು ಅಮುದ್ರಿತವಾಗಿಯೇ ಉಳಿದಿವೆ.
ಶ್ರೀ ಮನೋಹರವಿಠಲರ ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ " ಅನಂತಕಥಾ " ಕಾವ್ಯವು ಅರಸು ಕೃತಿಯಾಗಿದೆ. ವಾರ್ಧಿಕ ಷಟ್ಪದಿಯ ವೃತ್ತದಲ್ಲಿ ಬರೆಯಲ್ಪಟ್ಟ ಈ ಕಾವ್ಯವು ಮಹಾಕಾವ್ಯದ ಮಹತಿಯನ್ನು ಮೆರೆದಿದೆ.
ಕುಮಾರವ್ಯಾಸ, ಲಕ್ಷ್ಮೀಶ, ಕುಮಾರವಾಲ್ಮೀಕೀ ಮುಂತಾದವರ ಕೃತಿಗಳಿಗೆ ಹೊಯ್ ಕೈಯ್ಯಾಗಿ ನಿಲ್ಲಬಲ್ಲ ಈ ಅನುಪಮ ಮಹಾ ಕಾವ್ಯದಲ್ಲಿ ವೈಷ್ಣವೀಯ ಪ್ರತಿಭೆಯ ಕಾವ್ಯಮುಖದ ದರ್ಶನವಾಗುತ್ತದೆ. ಇದರ ಕಥಾ ವಸ್ತು ಮಹಾಭಾರತಾದಿ ಪ್ರಾಚೀನ ಗ್ರಂಥಗಳಿಂದ ಎತ್ತಿಕೊಂಡಿದ್ದರೂ ಶ್ರೀ ಮನೋಹರವಿಠಲರ ಪ್ರತಿಭೆಯ ಕಲಾ ಕುಂಚದ ಕೈವಾಡದಿಂದ ನಿರೂಪಣದ ನಾವೀನ್ಯವು ಮೌಲಿಕತೆಯ ಮೆರಗನಾಂತು ರಸದ ಹೊಸತನವನ್ನು ಸೊಗಯಿಸಿದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಚೀನ ಕಥಾ ವಸ್ತುವಿನ ಅನುಸರಣವಿದ್ದರೂ ಅನುಕರಣವಿಲ್ಲ.
ಕಾವ್ಯದ ಶಯ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ನಾಟಕೀಯ ಸನ್ನಿವೇಶಗಳನ್ನು ಸೂಕ್ತವಾಗಿ ಅಳವಡಿಸಿದ್ದು ಕವಿಯ ಕಲಾವಂತಿಕೆಯನ್ನೂ, ಸಾಹಿತ್ಯ ಪ್ರಜ್ಞೆಯನ್ನೂ ಎತ್ತಿ ತೋರುತ್ತದೆ.
ಶ್ರೀ ಮನೋಹರವಿಠಲರ ಬೆಡಗಿನ ನಡಿಗೆಗೆ...
ಕಲಹಂಸ ಸಾರಸ ಚಕೋರದಿಂ ಕೀರದಿಂ ।
ಕಲಕಲ ಧ್ವನಿಯ ಕಾರಂಡದಿ೦ ತಂಡದಿಂ ।
ಕಲೆತು ಬೆರಬೆರವ ಬಕ ಕೋಕಿಯಂ ಕೇಕಿಯಿಂದುಲಿವನೀರ್ವಕ್ಕಿಯಿಂದ ।।
ಸುಳಿಸುಳಿವ ಜಲಚರ ಪ್ರಾಣಿಗಳ ಶ್ರೇಣಿಗಳ ।
ಚಲುವಿಕೆಯ ಕುಮುದ ಕುಲ್ಹಾರದಿ೦ ಸಾರದಿಂ ।
ಬೆಳೆದಬ್ಜ ಕುಸುಮಗಳ ಜಾಲದಿಂ ಕೂಲದಿಂದ್ವಯ ಸರಸಿಗಳ್ಮೆರೆದವು ।।
ಶ್ರೀ ಮನೋಹರವಿಠಲರ ಕನ್ನಡ ಹರಿವಾಯುಸ್ತುತಿ ಮತ್ತು ಶ್ರೀ ರಾಯರಸ್ತೋತ್ರವೂ ಇಷ್ಟೇ ಮನೋಹರವಾದ ಕಾವ್ಯವಾಗಿದೆ. ಶ್ರೀ ರಾಯರ ಸ್ತೋತ್ರ...
ಸಕಲ ಸಂಪದ್ಭಕ್ತಿ ಸಂತತ ।
ಸುಕಲ ವಾದ್ದೇಹದ ಸುಪಾಟವ ।
ಭಕುತರಿಗೆ ವಿಜ್ಞಾನ ಸಂಮಾನಾದಿಗಳನಿತ್ತು ।।
ವಿಕಲಮತಿ ಕಾಯಜದಖಿಲವಾ ।
ತಕವ ತರಿಪುತ ಸಲಹೋ ಗುರುಗಳ ।
ಮಕುಟಮಣಿ ಶ್ರೀ ರಾಘವೇಂದ್ರನೇ ಲೋಕ ಸುಂದರನೇ ।।
ಶ್ರೀ ರಾಘವೇಂದ್ರ ಗುರು ಸ್ತೋತ್ರಮಂ । ಭಕ್ತಿಯಿಂ ।
ದಾರದೊಡಂ ಪಠಿಸಿ ಜಪಿಸಿದರೆ ಕುಷ್ಠಾದಿ ।
ಕ್ರೂರ ರೋಗಗಳಿವ ವತಿತ್ವರ್ಯದಿಂದ೦ಧ ಜಪಿಸಿದರೆ ದಿವ್ಯದೃಷ್ಟಿ ।।
ಸಾರುವನವಂ ಏಡ ಮೂಕಾನಾದರು೦ ಸರಿಯೆ ।
ಚಾರು ವಾಚಾಲನಾಗುವ ಸ್ತುತಿಯ ಪಠಿಸಿದವ ಪೂರ್ಣಾಯು ಸಿರಿತಾಳ್ವನೋ ।।
ಜ್ಯೋತಿ ಕನ್ನಡಿಯೊಳಗೆ ಮುಖಸ್ಪಷ್ಟ ಕಾಣಿಸುವ ।
ರೀತಿಯಿಂ ಗ್ರಹಿಸಿ ಶ್ರೀ ಮನೋಹರವಿಠ್ಠಲದಾಸ ।
ಚಾತುರ್ಯದಿಂ ಪೇಳ್ದನೆಂದರಿದು ಬರೆದೋದಿ ಕೇಳ್ವುದೆಲ್ಲಾ ಸುಜನರೂ ।।
ಒಟ್ಟಾರೆ ಶ್ರೀ ಮನೋಹರವಿಠಲರು ಬರೀ ದೇವರ ನಾಮದ ದಾಸಯ್ಯರಾಗದೆ ದಾಸೋಲ್ಲಾಸಗೈಯ್ಯುವ " ಕವಿಬ್ರಹ್ಮ " ರಾಗಿದ್ದಾರೆ.
by ಆಚಾರ್ಯ ನಾಗರಾಜು ಹಾವೇರಿ
ಗುರು ವಿಜಯ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾನ
*****
..
Janardhana Vittala Dasaru
Poorvashrama Name: Tirumaladasarya
Period: 1780 - 1865
Ankita: Janardhana Vittala
ಶ್ರೀ ತಿರುಮಲದಾಸಾರ್ಯ ವಿರಚಿತ
ಜನಾರ್ದನವಿಠಲಾಂಕಿತ
ಶ್ರೀ ಗೋಪಾಲದಾಸರ ತಮ್ಮಂದಿರೂ, ಅಪರೋಕ್ಷ ಜ್ಞಾನಿಗಳೂ ಆದ ಶ್ರೀ ಗುರುಗೋಪಾಲದಾಸರ ಶಿಷ್ಯ, ಜನಾರ್ದನ ವಿಠಲ ದಾಸರು.
ಶ್ರೀ ಗುರುಗೋಪಾಲದಾಸರು ಶ್ರೀ ತಿರುಮಲದಾಸರಿಗೆ " ಶ್ರೀ ಜನಾರ್ದನ ವಿಠಲ " ಎಂದು ಯಾಕಿಂತದೊಂದಿಗೆ ದಾಸ ದೀಕ್ಷೆ ಕೊಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಆ ಅಂಕಿತ ಪದ ಹೀಗಿದೆ...
ರಾಗ : ಕಾಂಬೋಧಿ ತಾಳ : ಝ೦ಪೆ
ಶ್ರೀ ಜನಾರ್ದನವಿಠಲ ಶೃಂಗಾರ ಪರಿಪೂರ್ಣ ।
ಅಜಭವಾಮರೇಂದ್ರ ಸೇವ್ಯಾ ।
ನೈಜ ಭಾವದಿ ನಮಿಸಿ ಬೇಡಿದವನಿಗೆ ವರವ ।
ನಿಜವಾಗಿ ಪಾಲಿಸುವೆನೆಂದು ದಯದಲಿ ಬಂದ್ಯಾ ।। ಪಲ್ಲವಿ ।।
ವೇಣುಗೋಪಾಲದಾಸರು ಕರುಣಾವನೆ ಮಾಡಿ ।
ಪಾಣಿ ಪಿಡಿದದ್ದು ನೋಡಿ ।
ಕ್ಷೋಣಿಯೊಳುಳ್ಳಂಥ ತೀರ್ಥ ಯಾತ್ರಾದಿಗಳ ।
ಸ್ನಾನಾದಿ ಫಲವ ನೀಡಿ ।
ವಾಣಿ ಅರಸಾನಿಂದ ತೃಣ ಜೀವ ಪರಿಯಂತ ।
ಮೇಣು ತಾರತಮ್ಯ ನೋಡಿ ।
ಅನಾಜ್ಞದವನೆಂದು ಅತಿ ಮಮತೆಯಿಂದಲಿ ।
ನೀನೆ ವ್ಯಕ್ತವಾಗಿ ನಿಂತು ಉದ್ಧರಿಪುದಕೆ ।। ಚರಣ ।।
ಮಾನ ಮಮತೆಯೆಂಬ ಹೀನ ಅಹಂಕಾರವನು ।
ಹಾನಿ ಮಾಡುವೆ ನೆನುತಲಿ ।
ಜ್ಞಾನ ಭಕುತಿಯ ಕೊಟ್ಟು ಧ್ಯಾನ ಮಾರ್ಗವ ತೋರಿ ।
ಪ್ರಾಣನಾ ಪಾದದಲಿ ।
ಆನಂದ ಉಂಬದಕೆ ಅತಿ ವೇಗ ಪೊಂದಿಸಿ ।
ಶೀಲ ಸ್ವಭಾವದಲಿ ।
ಭಾನು ಕೋಟಿ ತೇಜ ಭಕುತ ಜನರಾಧಾರಿ ।
ಧೇನುವತ್ಸಲನ ಪೊರೆವ ಪರಿಯಂತೆ ದಯದಲಿ ।। ಚರಣ ।।
ಮನ್ಮಥ ನಾಮ ಸಂವತ್ಸರಾ ಮಾಘ ಶುದ್ಧ ಬಿದಿಗಿ ।
ಮಂಗಳವಾರದಲ್ಲಿ ।
ಮನ್ಮನೋಭೀಷ್ಟೆಯನು ಕೊಡಲು ಗುರುಗೋಪಾಲ ।
ದಾಸರ ಮುಖದಲಿ ।
ಸನ್ಮಾನದಲ್ಲಿ ಸಂಗೀತ ನಾಮ ಸ್ಮರಣೆ ।
ಎನ್ನು ಪೇಳುಪೇ ನೆನುತಲಿ ।
ಚಿನ್ಮಯನೇ ಪುನ್ನಾಡಿಯೊಳಗೆ ಪೊಳವೇನೆಂದು ।
ಘನ್ನ ಕರುಣಾದಿ ಬಂದ್ಯಾ ಶ್ರೀ ಜನಾರ್ದನವಿಠಲ ।। ಚರಣ ।।
ಎಂದು ಅಂಕಿಂತದೊಂದಿಗೆ ಶ್ರೀ ಗುರುಗೋಪಾಲದಾಸರು ಶ್ರೀ ತಿರುಮಲದಾಸರಿಗೆ ದಾಸ ದೀಕ್ಷೆ ನೀಡಿದರು. ಇವರ ಪ್ರೀತಿಯ ಶಿಷ್ಯರೇ ಶ್ರೀ ಅಭಿನವ ಜನಾರ್ದನ ವಿಠಲರು.
ಶ್ರೀ ಗುರುಗೋಪಾಲದಾಸರ ಶಿಷ್ಯರಾದ ಶ್ರೀ ಜನಾರ್ದನವಿಠಲರು ಶ್ರೀ ಪ್ರೇಮದಾಸರಿಗೆ " ಹೇವಳ೦ಬಿ ನಾಮ ಸಂವತ್ಸರ ವೈಶಾಖ ಶುದ್ಧ ದ್ವಿತೀಯ ಶುಕ್ರವಾರದಂದು " ಅಭಿನವ ಜನಾರ್ದನ ವಿಠಲ " ಎಂಬ ಅಂಕಿತದೊಂದಿಗೆ ದಾಸ ದೀಕ್ಷೆ ಕೊಟ್ಟರು. ಆ ಅಂಕಿತ ಪದ ಹೀಗಿದೆ...
ರಾಗ : ಕಾಂಬೋಧಿ ತಾಳ : ಝ೦ಪೆ
ಅಭಿನವ ಜನಾರ್ದನ ವಿಠಲ ಯೆನ್ನ ।
ಗಭೀರ ವಚನವ ಲಾಲಿಸೈಯ್ಯಾ ಗಮನಕದಿ ವೇಗ ।। ಪಲ್ಲವಿ ।।
ಒಡಿಯ ನೀನಹುದೆಂದು ಅಡಿಗಡಿಗೆ ಚರಣಗಳ ।
ಬಿಡದೆ ನಂಬಿಕೊಂಡು ಪೊಡವಿಯೊಳಗೆ ।
ನಡತಿವಂತರ ಕೂಡ ಬಿಡದೆ ಆಡುವ ನರಗ ।
ಪಡಿನಾಮ ಅಮೃತವನೇ ಪಾಲಿಸಿ ರಕ್ಷಿಪುದು ।। ಚರಣ ।।
ಅಪರಾಧವೆಣಿಸದಲೇ ಅಪವರ್ಗದಾ ಜನರ ।
ನಿಪುಣರನ ಮಾಡುವಾ ನೀತಿವಂತಾ ।
ಕಪಟ ಕುಚೇಷ್ಟಗಳ ಪ್ರಕಟ ಬಾಹ್ಯಾಂತರದಿ ।
ವಪುವಿಲಿದ್ದದು ಕಳೆದು ಉಪಜೀವ್ಯ ನೀನಾಗಿ ।। ಚರಣ ।।
ಶ್ರೀ ಗುರು ಗೋಪಾಲ ದಾಸರಾಯರ ಪಾದ ।
ಜಾಗುರೂಕದಿ೦ದ ಭಜಿಸಿ ಜಗದಿ ।
ಯೋಗನೆಸಗಲಿ ಮನಕೆ ಯೋಗೀಶ ಭಕ್ತಿಯಲಿ ।
ಭಾಗೀರಥಿ ಪಿತ ಜನಾರ್ದನವಿಠಲೈಯ್ಯಾ ।। ಚರಣ ।।
ಶ್ರೀ ಜನಾರ್ದನ ವಿಠಲರು ಅನೇಕ ಪದ - ಪದ್ಯಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿ ಹರಿದಾಸ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಶ್ರೀಮಂತಗೊಳಿಸಿದ್ದಾರೆ!
by ಆಚಾರ್ಯ ನಾಗರಾಜು ಹಾವೇರಿ, ಗುರು ವಿಜಯ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾನ
****
info on tandemuddu mohana dasaru 1940 1939
Name: Vadavi Bheemacharyaru
Place: Kadaramandalagi
Ankita: maruteesha vittala
Guru: tandemuddu mohana vittala dasaru
ವಡವಿ ಭೀಮಾಚಾರ್ಯರು
ತಂದೆ ಮುದ್ದು ಮೋಹನ ವಿಠ್ಠಲ ದಾಸರ ಶಿಷ್ಯರಾದ 'ಮಾರುತೀಶವಿಠಲ' ಅಂಕಿತರಾದ ವಡವಿ ಭೀಮಾಚಾರ್ಯರು ಮುಖ್ಯರು. ದಾಸರು ತಮ್ಮ ಕದರುಮಂಡಲಗಿಯ ಭೇಟೆಯ ನೆನಪಿಗಾಗಿ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಶಿಲಾ ಸ್ತಂಭ ಸ್ಥಾಪಿಸಿ ನಿರಂತರ ದೀವಿಗೆ ಬೆಳಗುವಂತೆ ಏರ್ಪಾಡು ಮಾಡಿ ಬೆಂಗಳೂರಿಗೆ ಹಿಂತಿರುಗಿದರು.
| Shri Krishnadvaipayana Theertharu 1833-1833 | Surapura (Mokshaartigalu) | Palguna Shuddha Pournima |
to check bidi sanyasi or gruhastaru
and aradhana date
Name: yeri venkateshacharyaru
Ankita: yerivenkata
-Smt. Padma Sirish
ನಾದನೀರಾಜನದಿಂ ದಾಸಸುರಭಿ
to check bidi sanyasi or grahastaru
jEshTa shuddha ashTami is the ArAdhane of shri yeri shEshAchAryaru.
shri aeri shEshAchAryaru...
He was the brother and shishyaru of shri Aeri Venkateshacharyaru, whose kaTTE is in chnitAmaNi. Both were aparOxsha jnAnIs and display miracles even to this date.
shri shEshAchArya varada gOvindA gOvindA...
shri krishNArpaNamastu..
****
-Smt. Padma Sirish
Name: prayagavva
Earlier Name: Bhagamma
Ankita: prayagavva
ವಿದುಷಿ.ಪ್ರಯಾಗವ್ವನವರು ಗಲಗಲಿ ಅವ್ವನವರ ಶಿಷ್ಯಳು.
" ಶ್ರೀ ಹರಿ ಭಕ್ತೆ ಪ್ರಯಾಗವ್ವ "
ಪರಮ ಭಾಗವದ್ಭಕ್ತೆಯೂ, ಪ್ರಮೇಯ ವಿಜ್ಞಳೂ ಆದ ಪ್ರಯಾಗಬಾಯಿಯ ಹೆಸರನ್ನು ಯಾರೂ ಕೇಳಿರಲಿಕ್ಕಿಲ್ಲ.
ಆದರೆ ನಾವು ಇಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದ ಈ ಮಾಧ್ವ ಮಹಿಳೆಯು ಕಥಾ ಪ್ರಧಾನವಾದ ಪುರಾಣ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಆಯ್ದುಕೊಂಡು ಅದರಲ್ಲಿ ಹರಿ ಭಕ್ತಿ ರಸವನ್ನು ತುಂಬಿ ಕಾವ್ಯ ಕಲಶಗಳನ್ನಾಗಿ ಮೆರೆಸಿದ್ದಾಳೆ.
ಆದರೆ ಪ್ರಯಾಗವ್ವ ಬರೀ ಕವಿಯಲ್ಲ ಮಹಾ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಿಯಾದ ವೇದಾಂತ ವಿದುಷಿ.ಪ್ರಯಾಗವ್ವನವರು ಗಲಗಲಿ ಅವ್ವನವರ ಶಿಷ್ಯಳು.
ಮಾಧ್ವ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನದ ಬೋಧನ ಪ್ರಧಾನವಾದ " ಶೃಂಗಾರ ತಾರತಮ್ಯ " ಮುಂತಾದ ಅವ್ವನವರ ಸತ್ಕೃತಿಗಳಿಂದ ಸ್ಫೂರ್ತಿ ಪಡೆದು ಪ್ರಯಾಗವ್ವನವರು ಕೃತಿ ರಚನೆಗೆ ಕೈ ಹಾಕಿದರು.
ಅವ್ವನವರ ಹಿಂದೆ ಇದ್ದು ಅವರು ಆಗಾಗ ಹೇಳುವ ಹಾಡುವ ಪದಗಳನ್ನು ಬರೆದುಕೊಂಡು ತಾನೂ ಹಾಡುವುದೇ ಅವಳ ಮುಖ್ಯ ಕೆಲಸವಾಗಿದ್ದಿತು.ಗಲಗಲಿ ಅವ್ವನವರು ಕಾಶೀ ಯಾತ್ರೆಗೆ ಹೊರಟಾಗ ಅವರ ಜೊತೆ ಹೊರಟ ನೂರಾರು ಜನ ಶಿಷ್ಯರಲ್ಲಿ ಪ್ರಯಾಗವ್ವನೂ ಇದ್ದಳು.
ಕಾಶಿಯಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ಪ್ರಯಾಗವ್ವನಿಗೆ ವಾಂತಿ ಶುರುವಾಗಿ ಕಲರಾ ಬಂದಿತು.
ಆಗ ಪ್ರಯಾಗವ್ವ ಗಲಗಲಿ ಅವ್ವನವರ ಪಾದದ ಮೇಲೆ ತಲೆಯಿಟ್ಟು ತಮ್ಮನ್ನು ಈ ಮೃತ್ಯು ಸಂಕಟದಿಂದ ಪಾರು ಮಾಡಬೇಕೆಂದು ಬೇಡಿಕೊಂಡಳು.
ಆಗ ಗಲಗಲಿ ಅವ್ವನವರು ಪ್ರಯಾಗವ್ವಗೆ ಶ್ರೀಮದ್ಭಗವತದ ಮೂರನೇ ಸ್ಕಂದವನ್ನು ಕನ್ನಡ ಪದ್ಯದಲ್ಲಿ ಭಾಷಾಂತರಿಸಲಿಕ್ಕೆ ಹೇಳಿದರು.
ಅದರಂತೆ ಪ್ರಯಾಗವ್ವನು ಸಂಕಲ್ಪ ಮಾಡಿದಾಗ ಅವಳ ಕಲರಾ ರೋಗವು ಕಡಿಮೆಯಾಯಿತು.
ಆದರೆ ಶ್ರೀಮದ್ಭಾಗವತದಂಥ ಕಠಿಣ ಪುರಾಣ, ಅದರಲ್ಲಿಯೂ ಪ್ರಮೇಯ ಜಾಲ ಜಟಿಲವಾದ ತೃತೀಯ ಸ್ಕಂದವನ್ನು ಕನ್ನಡಿಸುವುದು ಹೇಗೆ?
ಪ್ರಯಾಗವ್ವನು ಹಾಗೆ ಅಪ್ಪಣೆ ಮಾಡಿದ ಗಲಗಲಿ ಅವ್ವನವರಿಗೆ ಶರಣು ಹೋದಳು.
ಆಗ ಅವ್ವನವರು ಪ್ರಯಾಗವ್ವಳಿಗೆ ತೃತೀಯ ಸ್ಕಂದದ ತತ್ತ್ವಗಳ ತಿರುಳನ್ನೂ, ಪ್ರಮೇಯ ಭಾಗಗಳ ವಿವರಗಳನ್ನೂ ಸರಳವಾಗಿ ತಿಳಿಸಿಕೊಟ್ಟು ಇದನ್ನು ಕನ್ನಡಿಸು ಎಂದು ಹೇಳಿದರು.
" ವಿಜಯಧ್ವಜೀಯ ಟೀಕೆ " ಗನುಗುಣವಾಗಿ ಸಮಗ್ರ ತೃತೀಯ ಸ್ಕಂದವನ್ನು ಸರಸ ಸುಂದರವಾಗಿ ಕನ್ನಡ ಪದ್ಯ ಬದ್ಧವಾಗಿ ಮಾಡಿದ ಪ್ರಯಾಗವ್ವನ ಜಾಣ್ಮೆಗೈಮೆಗಳು ಅಸಾಧಾರವವಾಗಿದೆ.
ಈ ಗ್ರಂಥದ ಪ್ರಾರಂಭದಲ್ಲಿ ಪ್ರಯಾಗವ್ವನು ತನ್ನ ಗುರುಗಳಾದ ಗಲಗಲಿ ಮನೆತನದ ಕುಲದೇವರಾದ ಪುಂಡಲೀಕ ವರದ ಶ್ರೀ ಪಾಂಡುರಂಗನನ್ನೇ ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ವಂದಿಸಿ ಹರಿ ಗುರು ಭಕ್ತಿಯನ್ನು ಮೆರೆದಿರುವಳು.
ಪುಂಡರೀಕ ಪ್ರಭು
ಪಾಂಡುರಂಗನ ಪಾದ ।
ಕಂಡು ವಂದನೆಯ
ಮಾಡುವೆನು ।
ದಂಡಿಸಿ ದೇಹವ
ತಾಂಡವ ಕೃಷ್ಣನ ।
ಕೊಂಡಾಡಿ ಪದವ
ಪೇಳುವೆನು ।।
ಶ್ರೀ ಗಲಗಲಿ ಆಚಾರ್ಯರಂಥ ಅಪರೋಕ್ಷ ಜ್ಞಾನಿಗಳ ಪತ್ನಿಯ ಸಹವಾಸ ತನಗೆ ದೊರೆತಿದ್ದು ತನ್ನ ಏಸು ಜನ್ಮದ ಭಾಗ್ಯವೋ ಏನೋ ಎಂದು ಅವ್ವನವರಿಗೆ ಈ ಗ್ರಂಥ ಪ್ರಾರಂಭದಲ್ಲಿ ಗ್ರಂಥ ಕರ್ತಳು ಕೃತಜ್ಞತೆಯನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದಾಳೆ.
ಏಸು ಜನ್ಮದ ಪುಣ್ಯ
ವಾಸವಾಯಿತೋ ।
ವಿಷ್ಣುದಾಸರ ದಾಸಿ
ದಾಸಿ ನಾನಾದೆ ।
ಈ ಸಂಸಾರ ಕ್ಲೇಶವು
ಕಳೆದು । ಸು ।
ವಾಸನೆಯ ಕೊಡು
ಗುರುರಾಜ ।।
ಇಂಥ ಶ್ರೀ ವಿಷ್ಣುದಾಸರ ಮನೆಯ ದಾಸಿಯಾಗಿದ್ದೊಂದು ತನ್ನ ದೊಡ್ಡ ಭಾಗ್ಯಯೆಂದು ಪ್ರಯಾಗವ್ವ ಅಭಿಮಾನದಿಂದ ಹೇಳಿಕೊಂಡಿದ್ದಾಳೆ.
ಶ್ರೀಮದ್ಭಾಗವತದ 12 ಸ್ಕಂದಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಮೂರನೆಯ ಸ್ಕಂದದಲ್ಲಿ ಬರೀ ವೇದಾಂತ ವಿಷಯವೇ ತುಂಬಿದೆ.
ಕಥಾ ಪ್ರಚುರವಾದ 8-9-10ನೇ ಸ್ಕಂದಗಳನ್ನು ಬಿಟ್ಟು...
ಸೃಷ್ಟಿ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ
ಸಾಂಖ್ಯ ತತ್ತ್ವ
ಧರ್ಮ ಸೂಕ್ಷ್ಮ
ಕರ್ಮ ಮೀಮಾಂಸಾ
ಮುಂತಾದ ಕ್ಲಿಷ್ಟ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸುವ ತೃತೀಯ ಸ್ಕಂದವನ್ನೇ ಆಯ್ದು ಅತ್ಯಂತ ಸಮರ್ಥ ರೀತಿಯಿಂದ ಕನ್ನಡಿಸಿ ಅದರಲ್ಲಿ
ಭಾಗವತ ತಾತ್ಪರ್ಯ
ವಿಜಯಧ್ವಜೀಯ
ಯಾದುಪತ್ಯ
ಮುಂತಾದ ಟೀಕಾ ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳಿಗನುಗುಣವಾಗಿಯೇ ತತ್ತ್ವಾರ್ಥಗಳನ್ನು ನಿರೂಪಿಸಿದ ಪ್ರಯಾಗವ್ವನು ವೇದಾಂತ ವಾಗ್ಮಯಕ್ಕೆ ಅದರಲ್ಲಿಯೂ ಮಾಧ್ವ ಸಾಹಿತ್ಯಕ್ಕೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ ಸೇವೆಯು ಅಪೂರ್ವವೂ, ಅಭಿನಂದನೀಯವೂ ಆಗಿದೆ.
ಗಹನಗೂಢವಾದ ತತ್ತ್ವಗಳಿಂದ ತುಂಬಿದ ಈ ತೃತೀಯ ಸ್ಕಂದದ ಕನ್ನಡೀಕರಣ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ತನಗೆ ಕೊಡುಯೆಂದು ಮೊದಲು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಶ್ರೀ ಗಣಪತಿಯನ್ನು ಸ್ತುತಿಸಿ, ಕೊನೆಗೆ ನಿಜವಾದ ವಿಘ್ನಹರ್ತಾಸ್ವಾಮಿ ಶ್ರೀ ಹರಿಯೇ ಎಂದು ಶ್ರೀ ಮಹಾ ವಿಷ್ಣುವಿಗೆ ಶರಣು ಹೋಗಿ ತನ್ನ ಕಾಮಿತವಾದ ಗ್ರಂಥ ಪೂರ್ತಿಯು ಶ್ರೀ ರಾಮನ ದಯೆಯಿಂದಲೇ ಸಾಧ್ಯ ಎಂಬುದನ್ನು ತಾರತಮ್ಯ ಕ್ರಮ ತಿಳಿದ ಪ್ರಯಾಗವ್ವ ಪ್ರಾರಂಭದಲ್ಲಿಯೇ ತಿಳಿದಿದ್ದಾಳೆ.
ಇದರಿಂದಲೇ ಪ್ರಯಾಗವ್ವನ ಅಚ್ಚ ವೈಷ್ಣವ ಸಿದ್ಧಾಂತದ ನಿಚ್ಛಳ ಜ್ಞಾನ ಎಷ್ಟು ಪ್ರಖರವಾಗಿದ್ದಿತೆಂಬುದು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗುತ್ತದೆ.ತೃತೀಯ ಸ್ಕಂದದಲಿ....
ರತಿಯಿಟ್ಟು ಮನದಲ್ಲೇ ।
ಯತಿ ಮುನಿರಾಯ-
ನಿಗೊಂದಿಸುವೆ ।
ಭಕ್ತಿಯಿಂದಲೇ ಮತಿ
ಬೇಡಿ ಪಾರ್ವತಿ ।
ಸುತಗೆ ವಂದನೆಯ
ಮಾಡುವೆನು ।।
ಸ್ವಾಮಿ ಗುರುಗಳ ಪಾದ ।
ನೇಮದಿ ಭಜಿಸುವೆ ।
ಸೋಮ ಮುಖಿಯ ಪತಿಯಾದ ।
ರಾಮ ನಾಮವ ।
ಪ್ರೇಮದಿಂದಲಿ ಪಾಡಿ ।
ಕಾಮಿತ ಫಲವ ಐದುವೆನು ।।
ದುರ್ಯೋಧನನ ದುಷ್ಟ ಮಾತುಗಳಿಂದ ನೊಂದ ವಿದುರನು ತೀರ್ಥ ಯಾತ್ರೆಗೆ ಹೊರಟು ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಉದ್ಧವನ ಆದೇಶದ ಮೇರೆಗೆ ಶ್ರೀ ಮೈತ್ರೇಯರ ಬಳಿಗೆ ಬಂದು " ಸೃಷ್ಟಿ ಸ್ಥಿತಿ ಲಯದಷ್ಟು ವಿಸ್ತಾರಗಟ್ಯಾಗಿ ವಿದುರ ಕೇಳಿದನು ".
ಆಗ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಭಗವಂತನ ವದನಾರವಿಂದದಿಂದಲೇ ಕೇಳಿ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನದ ತಿರುಳನ್ನೆಲ್ಲಾ ತಿಳಿಯಾಗಿ ತಿಳಿದ ವಿಮಲ ಜ್ಞಾನಿ ಶ್ರೀ ಮೈತ್ರೇಯರು ವಿದುರನಿಗೆ ಶ್ರೀ ಹರಿಯ ಮಹಾ ಮಹಿಮಾ ರೂಪವಾದ ಸೃಷ್ಟಿ ಸ್ಥಿತಿ ಲಯಾದಿಗಳನ್ನು ನಿರೂಪಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತಾರೆ.
ಸುತ ಬ್ರಹ್ಮರಾಯಗ
ಶತ ವರುಷ ಮುಗಿಯಲು ।
ಅತಿಶಯ ಜಲ ತುಂಬಿದವು ।
ಇತರ ದೇವತೆಗಳು ಮತಿ
ಭ್ರಾ೦ತರಾಗಿ । ಶ್ರೀ ।
ಪತಿ ನೀನೆ ಗತಿ ನಮಗೆನಲು ।।
ಆಲದೆಲೆಯ ಮ್ಯಾಲೆ
ನೀಲ ಮೇಘ ಸ್ವಾಮಿ ।
ಬಾಲನಾಗಿ ಮಲಗಿರಲು ।
ಲೋಲಾಕ್ಷನ ಮಹಿಮೆ । ಮ ।
ಹಾಲಕ್ಷ್ಮೀ ತಾ ತಿಳಿದು ।
ಮೇಲಾಗಿ ಸ್ತೋತ್ರ । ಮಾಡಿ ।
ದಳು ಆಮ್ರಾಯಣಿ ಸೂಕ್ತ ।
ದಲೆ ಅಂಬುಜನಾಭನ್ನ
ನಂಬಿ ಸ್ತೋತ್ರವನೆ । ಮಾಡಿ ।
ದಳು ರಮೆಯ ಸ್ತುತಿ ।
ಕೇಳಿ ಅಂಬುದಿ೦ ।
ದಲೇ ಎದ್ದು ಕಂಬು
ಕಂಧರ ಬಂದನಾಗ ।।
ಅನಿರುದ್ಧ ಪ್ರದ್ಯುಮ್ನ
ಘನ ಸಂಕರ್ಷಣ ।
ಸನಕಾದಿ ಪತಿ ವಾಸುದೇವ ।
ಕನಿಕೆ ಮಾಯಾ ಜಯ
ಕೃತು ಶಾಂತಾದೇವಿಯರು ।
ಅನುಕೂಲವಾಗಿ ಪುಟ್ಟಿದರು ।।
ಹೀಗೆ ವೇದಾಂತ ಮೀಮಾಂಸಾ ಶಾಸ್ತ್ರಗಳ ಕಠಿಣ ವಿಷಯಗಳನ್ನೂ ನೀರು ನೀರಾಗಿ ಹಿಂಜಿ ಹಿಗ್ಗಿಸಿ ಮನಂಬುಗುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಹೇಳುವ ಹದ ಹವಣು ಪ್ರಯಾಗವ್ವನಂತೆ ಬೇರಾರಿಗೂ ಸಾಧಿಸಿದಂತೆ ಕಂಡು ಬರುವುದಿಲ್ಲ!
ಇಂಥ ರುಕ್ಷ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ವಾಣಿಯನ್ನು ಓಡಿಸಿದ್ದರೂ ಪ್ರಯಾಗವ್ವನ ಕಾವ್ಯದ ಝರಿ ಬತ್ತಿಲ್ಲ.
ಪ್ರಸಂಗ ಬಂದಾಗ ಪ್ರಯಾಗವ್ವನ ಸರಸ ಕವಿತ್ವವು ರಸ ಕಾರಂಜಿಯನ್ನು ಚಿಮ್ಮಿಸದೆ ಬಿಟ್ಟಿಲ್ಲ.ಕರ್ದಮ ದೇವಹೂತಿಯರ ವಿವಾಹ, ತದನಂತರ ಪ್ರಣಯ ವಿಲಾಸ, ಸರಸ ಸಂಭಾಷಣೆಯ ಪ್ರಸಂಗಗಳನ್ನು ಶೃಂಗಾರ ತರಂಗಿತವಾದ ಸುಮಧುರ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ಕವಯಿತ್ರಿ ಪ್ರಯಾಗವ್ವ ಬಿತ್ತರಿಸುತ್ತಾಳೆ
ಸಂಡಿಗೆ ಹಪ್ಪಳ
ಮಂಡಿಗೆ ಗುಲ್ಲೋರಿಗಿ ।
ದಿಂಡು ಸೂರಣೆ ಬಡಿಸುವರು ।
ಬೆಂಡೀಕಾಯಿ ಶಾಖ
ಸಂಡಿಗಿ ಹಳಿ ಶಾಖ ।
ಗಂಡಸರು ಭೂಮ
ಬಡಿಸುವರು ।।
ಉರಟನಿ - ಭೂಮದ ಹಾಡು - ಹಸೆ ಕರೆದ ಪದಗಳಲ್ಲಿ ಮಧುರಸ ಹೊಸ ರೀತಿಯಿಂದಲೇ ಹರಿದು ಎಲ್ಲೆಡೆಗೂ ಹೌಸು ಹುಮ್ಮಸ್ಸುಗಳ ಸೌರಭ ಬೀಸಿ ಬಂದಂತೆನಿಸುತ್ತದೆ.
ಮುಂದೆ ದೇವಹೂತಿಯ ಪರಿ ಪರಿ ಸೇವೆಗೆ ಮೆಚ್ಚಿದ ಕರ್ದಮ ಋಷಿಯು ಒಲಿದು ವರ ಬೇಡೆಂದಾಗ ಆ ರಸಿಕ ಋಷಿ ರಮಣಿಯು....
ವಸುಧಾಧಿತಿ ಪತಿ ಪುತ್ರ ।
ಹೊಸದಾಗಿ ನುಡಿದಳು ।
ಹಸನಾದ ಮೋಕ್ಷ ಹಾಂಗಿರಲೆ ।।
ಕುಸುಮನಾಭ ನೀವು ।
ದಶದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲೆಸೆವೊ
ಮಂದಿರ ಮಾಡೆನ್ನಲು ।।
ಇಲ್ಲಿ ಸಂದರ್ಭೋಚಿತವಾಗಿ ತಕ್ಕ ಪದ ಪ್ರಯೋಗ ಮಾಡುವ ಈ ಕವಿಕಾಮಿನಿಯ ಶಬ್ದಶಕ್ತಿ ಜ್ಞಾನದ ಅಗಾಧೆಯನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು.
ತಮ್ಮ ವಿಹಾರಕ್ಕಾಗಿ ಭವ್ಯ ಅರಮನೆ - ದಿವ್ಯ ವಸ್ತ್ರಾಭರಣಗಳನ್ನೂ ಅನೇಕ ದಾಸ ದಾಸಿಯರು ಚಂದನಗಂಧ, ಕುಸುಮ ಹಾರ, ಹೂವಿನ ಹಾಸಿಗೆ ಮುಂತಾದ ವಿವಿಧ ವಿಲಾಸಿ ವಸ್ತುಗಳನ್ನೂ ಬೇಡುವ ದೇವಹೂತಿಗೆ ಕವಯಿತ್ರಿ " ವಸುಧಾಧಿತಿಪತಿ ಪುತ್ರ " ಎಂಬ ಹೇತುಗರ್ಭ ವಿಶೇಷಣವನ್ನು ಕೊಟ್ಟು ವಿಶೇಷಾರ್ಥವೊಂದು ಧ್ವನಿತವಾಗುವಂತೆ ಮಾಡಿದ್ದಾಳೆ.
ದೇವಹೂತಿ ಬಡ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನ ಮಗಳಾದ ಬರೀ ವೈದಿಕ ಮುತ್ತೈದೆಯಲ್ಲ.
ಅವಳು ಮೊದಲು ವಿಶ್ವ ಸಾಮ್ರಾಟನ ಮಗಳು.
ಅವಳಿಗೆ ರಾಜ ಭೋಗದ ಅನುಭವವಿದೆ.
ಆದುದರಿಂದಲೇ ಗುಡಿಸಲದ ಗೃಹಸ್ಥರಿಗೆ ಕಲ್ಪನೆ ಕೂಡಾ ಇಲ್ಲದ ವಿಲಾಸ ಸಾಮಾಗ್ರಿಗಳನ್ನು ಸಿದ್ಧಪಡಿಸಲು ಸಿದ್ಧ ತಾಪಸರಾದ ಕರ್ದಮ ಮುನಿಗಳಿಗೆ ಬಿನ್ನವಿಸಿದಳು ಎಂದು ಸೂಚವಾಗಿ ಈ " ವಸುಧಾಧಿತಿಪತಿ ಪುತ್ರ " ಎಂಬ ವಿಶೇಷಣದಿಂದ ಕಾಣಿಸಿದ್ದಾಳೆ.
ಮತ್ತೆ ಅದೇ ಪದ್ಯದಲ್ಲಿ " ಹೊಸದಾಗಿ ನುಡಿದಳು " ಎನ್ನುವುದರಿಂದ ದೇವಹೂತಿಯು ಸಾಮನ್ಯ ನಾರಿಯಂತೆ ಬರೀ ವಿಲಾಸಪ್ರಿಯಳಾಗಿದ್ದಿಲ್ಲ.
ಅಂತೆಯೇ ಅವಳು ಹಿಂದೆಂದೂ ಇಂಥಾ ಕಾಮನೆಯನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದಿಲ್ಲ.
ಇಂದು ಒಂದುಸಲ ತಮ್ಮ ಇಡೀ ಆಯುಷ್ಯದಲ್ಲಿಯೇ ಒಂದು ಸಾರಿ ಅವರು ಲೌಕಿಕ ವಿಷಯ ಸುಖಕ್ಕೆ ಇಳಿಯುವವರಿದ್ದರು.
ಆದುದರಿಂದಲೇ ಅವಳು ಆ ನಿಮಿಷ ರಸ ನಿಮಿಷವಾಗಲೆಂದು ಅಂದು ಅದಕ್ಕೆ ಬೇಕಾದ ಸುಖೋಪಭೋಗ ಸಾಮಾಗ್ರಿಗಳನ್ನೆಲ್ಲಾ ಅದೇ ಮೊದಲುಬಾರಿ ಅಪೇಕ್ಷಿಸಿದ್ದು ಎಂಬುದನ್ನು " ಹೊಸದಾಗಿ ನುಡಿದಳು " ಎಂಬ ಶಬ್ದದಿಂದ ಸೂಚಿಸಿ ದೇವಹೂತಿಯ ವೈರಾಗ್ಯ ಹಾಗೂ ವಿಷಯ ಸುಖ ವಿಮುಖ ಪ್ರವೃತ್ತಿಗಳನ್ನು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸಿದ್ದಾಳೆ.
ಎಂತಲೇ ಅವಳು ತನ್ನ ಪತಿಗೆ ರಾಜ ಮಹಾರಾಜನಾಗಿ ಸಿರಿ ಸಂಪದಗಳಿಂದ ಮೆರೆಯುವ ಮಗನನ್ನು ಕೊಡು ಎಂದು ಕೇಳದೆ " ಇತರ ವಿಷಯ ಬಿಟ್ಟು ಗತಿ ಮೋಕ್ಷ ನೀಡುವಂಥ ಸುತನ ಕೊಡೆಂದು ಕೇಳಿದಳು.
ಅವಳ ಅಪೇಕ್ಷೆಯಂತೆ ಅಷ್ಟ ಮಹಾ ಸಿದ್ಧಿಗಳನ್ನೆಲ್ಲಾ ಸ್ವಾಧೀನ ಪಡಿಸಿಕೊಂಡ ಕರ್ದಮರು ದಿವ್ಯ ಮಂದಿರ, ವಿಹಾರ ವಿಮಾನ, ವಿಲಾಸ ಸಾಮಾಗ್ರಿಗಳನ್ನೆಲ್ಲಾ ತಪೋ ಬಲದಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಿ ದೇವ ಪುತ್ರಿಯಾದ ದೇವಹೂತಿಯ ಕಾಮನೆಗಳನ್ನೆಲ್ಲಾ ಪೂರೈಸಿ ಸಂತವಿಸಿ ಅವಳಿಗೆ...
ಮನು ಪುತ್ರಿ ನೀ ಕೇಳು
ಮನದಲ್ಲಿ ಖೇದವು ಬೇಡ ।
ವನಜಲೋಚನೆ ನಿನ್ನದರದಲಿ ।
ಜನಿಸುವಾಗಲೇ
ಘನ ಮಹಿಮ ಕೃಷ್ಣನು ।
ಮನಿಸಿನಿಂದಾತನ ಭಜಿಸು ।।
ಎಂದು ಹೇಳಿದರು.
ಅದರಂತೆ ಕಪಿಲಾವತಾರವಾಯಿತು
ಮತ್ತು 9 ಜನ ಕನ್ನಿಕೆಯರು ದೇವಹೂತಿಯಲ್ಲಿ ಕರ್ದಮನಿಂದ ಜನಿಸಿದರು.
ಇಂತೂ ಇಂಥ ಕ್ಲಿಷ್ಟವಾದ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನದ ಭಾಗವನ್ನು ಶೈಲಿಗೆ ಹೊಂದಿಸಿಕೊಂಡು ಶಾಸ್ತ್ರಗಂಧಿ ಕಾವ್ಯವನ್ನು ಬರೆದ ಪ್ರಯಾಗವ್ವ ಕವಿಯೂ ಹೌದು, ಪಂಡಿತಳೂ ಹೌದು, ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಿಯೂ ಹೌದು.
ಮಾಧ್ವ ವಾಜ್ಮಯಕ್ಕೆ ಇಂಥಾ ಮೌಲಿಕವಾದ ತಾತ್ವಿಕ ಕಾಣಿಕೆ ಕೊಟ್ಟ ಮಹಿಳೆಯರಲ್ಲಿ ಪ್ರಯಾಗವ್ವನಿಗೆ ಅಗ್ರಸ್ಥಾನ,
ವಿಶಿಷ್ಟ ಮಾನಗಳು ಸಲ್ಲುವುದರಲ್ಲಿ ಸಂದೇಹವಿಲ್ಲ!!
by ಆಚಾರ್ಯ ನಾಗರಾಜು ಹಾವೇರಿ
ಗುರು ವಿಜಯ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾನ
****
