Vaikunta Dasaru
Name: Keshavacharya Iyengar
Ankita: Vaikunta Vittala, vaikunta keshava
ದಾಸರ ಹೆಸರು: ಬೇಲೂರು ವೈಕುಂಠದಾಸರು
ಜನ್ಮ ಸ್ಥಳ: ಬೇಲೂರು ಹಾಸನಜಿಲ್ಲೆ
ತಂದೆ ಹೆಸರು: ತಿರುಮಲಾರ್ಯ
ಕಾಲ : 1480 - 1550
ಅಂಕಿತನಾಮ: ವೈಕುಂಠ ಕೇಶವ
ಲಭ್ಯ ಕೀರ್ತನೆಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ: 65
ಗುರುವಿನ ಹೆಸರು: ತಿರುಮಲಾರ್ಯ
ಆಶ್ರಯ: ಬೇಲೂರು ಚೆನ್ನಕೇಶವನ ಸನ್ನಿಧಿ
ಕೀರ್ತನೆಗಳಲ್ಲದೆ ಇತರ ಲಭ್ಯ ಕೈತಿಗಳು: 1. ಗಜೇಂದ್ರಮೋಕ್ಷ 2. ಶನೀಶ್ವರದಂಡಕ
ವೃತ್ತಿ : ಅರ್ಚನೆ. ದಾಸವೃತ್ತಿ
ಕೃತಿಯ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯ: ವಿಶಿಷ್ಟ ದ್ವೈತ ತತ್ವ ಪ್ರತಿಪಾದನೆ
ಇತರೆ : ವಾದಿರಾಜರು, ಪುರಂದರ, ಕನಕ, ಅಚ್ಯುತದಾಸರು ತೆಲುಗಿನ ಚಿನ್ನಯ್ಯ ಮುಂತಾದವರಿಂದ ಸ್ತುತಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುವ ದಾಸೋತ್ತಮರಾಗಿದ್ದರು..
***
by Sri Nagaraj Acharya
" ಶ್ರೀ ಇಂದ್ರದೇವರ ಅಂಶ ಸಂಭೂತರು ಶ್ರೀ ವೈಕುಂಠದಾಸರು "
ಭಾರತ ಭೂಮಿ ಹಲವು ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳ ತವರಾಗಿದೆ.
ಹಲವು ಧರ್ಮಗಳ ಆಗರವಾಗಿದೆ.
ಅದರಲ್ಲೂ ಕರ್ನಾಟಕವಂತೂ ವಿವಿಧ ಭಕ್ತಿ ಪಂಥಗಳ ನೆಲೆಯಾಗಿದೆ.
ಹರಿದಾಸ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಆದ್ಯ ಪ್ರವರ್ತಕರು 13ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಶ್ರೀ ಹರಿಯ ಆಜ್ಞೆಯಂತೆ ಧರೆಗಿಳಿದು ಬಂದ ಶ್ರೀ ವಾಯುದೇವರ ಅವತಾರಿಗಳಾದ ಶ್ರೀಮನ್ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರು.
ಅವರಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭಗೊಂಡ ಹರಿದಾಸ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ನಾಂದಿ ಹಾಡಿದವರು ಶ್ರೀ ನರಹರಿತೀರ್ಥರು.
ಶ್ರೀ ನರಹರಿತೀರ್ಥರ ನಂತರ ದಾಸ ಸಾಹಿತ್ಯಕ್ಕೆ ಮೆರಗು ಕೊಟ್ಟವರು ಶ್ರೀ ಧ್ರುವಾಂಶ ಶ್ರೀಪಾದರಾಜರು.
ಶ್ರೀ ಶ್ರೀಪಾದರಾಜರಿಂದ ಮುಂದುವರೆದ ಈ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಉಜ್ವಲ ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ಬೆಳೆಸಿದವರು
ಶ್ರೀ ಶಂಖುಕರ್ಣಾವತಾರಿಗಳಾದ ಶ್ರೀ ಪ್ರಹ್ಲಾದರೇ ವ್ಯಾಸರಾಜ ಗುರುಸಾರ್ವಭೌಮರು.
ಶ್ರೀ ವ್ಯಾಸರಾಜರ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ದಾಸಕೂಟ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು.
ಶ್ರೀ ಭಾವಿಸಮೀರ ವಾದಿರಾಜರು - ಶ್ರೀ ಯಮಾಂಶ ಕನಕದಾಸರು ಮತ್ತು ಶ್ರೀ ನಾರದಾಂಶ ಪುರಂದರದಾಸರು ಈ ದಾಸ ಕೂಟಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವರು.
ಶ್ರೀ ಪುರಂದರದಾಸರ ಕಾಲವಂತೂ ಹರಿದಾಸ ಸಾಹಿತ್ಯದ " ಸುವರ್ಣ ಕಾಲ " ವೆನ್ನುತ್ತಿದ್ದರು.
ಇವರು ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ಲೋಕ ನೀತಿಯ ಕುರಿತು ಖಡಾ ಖಂಡಿತವಾಗಿ ಆಡು ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಕೀರ್ತನೆಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ಶ್ರೀ ಪುರಂದರದಾಸರ ಜಾಡಿನಲ್ಲಿಯೇ ಸಾಗಿದ ಮತ್ತೊಬ್ಬ ದಾಸ ಶ್ರೇಷ್ಠರೆಂದರೆ ಕವಿಸಾರ್ವಭೌಮ ಶ್ರೀ ಕನಕದಾಸರು.
ಹೀಗೆ ಹರಿದಾಸರುಗಳಿಂದ ಬೆಳೆದು ಹೆಮ್ಮರವಾಗಿ ದಾಸ ಸಾಹಿತ್ಯವು ಫಲವೀಯ್ಯುತ್ತಾ ಪ್ರಥಮ ಘಟ್ಟದ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಸಾಧನವಾಯಿತು.
ದಾಸ ಸಾಹಿತ್ಯ ಎನ್ನುವುದು ವ್ಯಾಸ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಇನ್ನೊಂದು ರೂಪ.
ವ್ಯಾಸ ಸಾಹಿತ್ಯ ಎನ್ನುವುದು ಹಣ್ಣಿನಂತೆ.
ದಾಸ ಸಾಹಿತ್ಯ ಎನ್ನುವುದು ಹಣ್ಣಿನ ರಸದಂತೆ.
ಹಣ್ಣು ತಿನ್ನಲಾಗದಿದ್ದವರು ರಸವನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ಕುಡಿಯುವಂತೆ; ಸಂಸ್ಕೃತ ಬಾರದೇ ಇರುವ ಪಾಮರರಿಗೆ ದಾಸ ಸಾಹಿತ್ಯ ಒಂದು ವರದಂತೆ.
" ಸುಧಾ ಓದು ಪದ ಮಾಡು " ಎನ್ನುವ ವಾಕ್ಯದಂತೆ ಪಂಡಿತರಿಗೂ ಕೂಡಾ ದಾಸ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕ್ಲಿಷ್ಟವಾಗಬಹುದು.
ಅಲ್ಲದೇ ಅವರವರ ಯೋಗ್ಯತೆಗೆ ತಕ್ಕಂತೆ ದಾಸ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅರ್ಥವಾಗಬಹುದು.
" ಶ್ರೀ ವೈಕುಂಠ ದಾಸರ ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ಮಾಹಿತಿ "
ಹೆಸರು : ಶ್ರೀ ಕೇಶವಚಾರ್ಯ ಅಯ್ಯಂಗಾರ್
ತಂದೆ :ಶ್ರೀ ತಿರುಮಲಾಚಾರ್ಯ ಅಯ್ಯಂಗಾರ್
ಕಾಲ : ಕ್ರಿ ಶ 1480 - 1550
ಅಂಶ : ಶ್ರೀ ಇಂದ್ರದೇವರು
ಕ್ಷಕೆ : 08
" ಸಮಕಾಲೀನ ಯತಿಗಳು "
ಶ್ರೀ ವ್ಯಾಸರಾಜರು - ಶ್ರೀ ವಾದಿರಾಜರು - ಶ್ರೀ ಗೋವಿಂದ ಒಡೆಯರು - ಶ್ರೀ ವಿಜಯೀ೦ದ್ರರು
" ಸಮಕಾಲೀನ ಹರಿದಾಸರು "
ಶ್ರೀ ಪುರಂದರ ದಾಸರು - ಶ್ರೀ ಕನಕ ದಾಸರು - ಶ್ರೀ ನವಸಾಲ್ಪುರಿ ತಿಪ್ಪಣ್ಣಾರ್ಯರು
" ಕೃತಿಗಳು "
ಗಜೇಂದ್ರ ಮೋಕ್ಷ - ಶ್ರೀ ಶನೈಶ್ಚರ ದಂಡಕಮ್
ಪದ 14 - ಸುಳಾದಿ 3
ಶ್ರೀ ವಾದಿರಾಜ ಗುರುಸಾರ್ವಭೌಮರು ಸಂಚಾರ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಬೇಲೂರಿಗೆ ಬಂದಾಗ - ಶ್ರೀ ಕೇಶವ ಅಯ್ಯಂಗಾರ್ ಅವರು ಶ್ರೀ ವಾದಿರಾಜರ ಸನ್ನಿಧಿಗೆ ಬಂದು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು.
ಅವರ ಸೇವೆಗೆ ಮೆಚ್ಚಿದ - ಶ್ರೀ ವಾದಿರಾಜ ಗುರುಸಾರ್ವಭೌಮರು ಶ್ರೀ ಹಯಗ್ರೀವ ಸಾಲಿಗ್ರಾಮ ಕೊಟ್ಟು ನಿತ್ಯ ಪೂಜಿಸಿ ಶ್ರೀ ಹಯಗ್ರೀವ ಪರಮಾನುಗ್ರಹ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ ಎಂದು ಹೇಳಿ ಕೊಟ್ಟರು.
ಶ್ರೀ ಬೇಳೂರು ಕೇಶವ ದಾಸರು ಪ್ರತಿನಿತ್ಯ ಶ್ರೀ ಹಯಗ್ರೀವ ಸಾಲಿಗ್ರಾಮವನ್ನು ಭಕ್ತಿ ಶ್ರದ್ಧೆಗಳಿಂದ ಪೂಜಿಸಿ ಶ್ರೀ ಹಯವದನನ್ನು ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರ ಪಡೆದು ಅವನಿಂದಲೇ " ವೈಕುಂಠ ವಿಠಲ " ಯೆಂಬ ಅಂಕಿತವನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿ ಪದ - ಸುಳಾದಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದರು.
" ಶಿಷ್ಯರು "
ಶ್ರೀ ಅಚ್ಯುತ ವಿಠಲ - ಶ್ರೀ ವರದ ಕೇಶವ - ಶ್ರೀ ಚೆನ್ನ ಕೇಶವ ಮತ್ತು ಬೈಲಾಪುರಿ ಕೇಶವ
ಶ್ರೀ ಬೈಲಾಪುರಿ ಕೇಶವಾಂಕಿತ ಶ್ರೀ ನಂಜುಂಡ ಶ್ರೀ ವೈಕಂಠ ದಾಸರಿಗೆ ಅಚ್ಚುಮೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರೀತಿಯ ಶಿಷ್ಯ.
ಶ್ರೀ ವೈಕುಂಠದಾಸರು ತಮ್ಮ ಪ್ರೀತಿಯ ಶಿಷ್ಯನಾದ ಶ್ರೀ ನಂಜುಂಡನನ್ನು... ...
ರಾಗ : ತೋಡಿ ತಾಳ : ಆದಿ
ಬದುಕೋ ಬದುಕೋ
ನಂಜುಂಡಾ । ಮ ।
ತ್ತೊದಗಿ ನೂರು ವರುಷ
ಪರಿಯಂತ ।। ಪಲ್ಲವಿ ।।
ಜನನಿಯಾ ಮಾತು
ಮೀರಾದೆ । ಪರ ।
ವನಿತೆಯರಿಗೆ ಮನ
ಸೋಲಾದೆ ನಂಜಾ ।
ಬಿನುಗು ದೈವಂಗಳಿಗೆರಗದೆ
ದುರ್ಜನರ ಸಂಗವನು
ಮಾಡಾದೆ ನಂಜಾ ।। ಚರಣ ।।
ತಪ್ಪು ದಾರಿಯಲ್ಲಿ
ನಡಿಯಾದೆ ಆರು ।
ವಪ್ಪಾದೆ ಕರ್ಮವು
ಮಾಡಾದೆ ನಂಜಾ ।
ತಪ್ಪು ಕಥೆಗಳ ನೀ ಕೇಳಾದೆ ।
ಅಪಸವ್ಯ ವಾಕ್ಕ್ಯಾಗಳಾ-
ನಾಡಾದೆ ನಂಜಾ ।। ಚರಣ ।।
ಹರಿಗೆರಗೂತಲಿರು
ಶರಣರ್ಗೆ ನಿರುತಾದಿ ।
ಹರಿಯ ಪೂಜೆಯನು
ನೀ ಮಾಡುತಾ ನಂಜಾ ।
ಹರಿ ಸರ್ವೋತ್ತಮನೆಂತೆಂದು
ಇರು ಕಂಡ್ಯಾ ।
ಹರಿ ಶ್ರೀ ವೈಕುಂಠ ವಿಠಲ
ರಕ್ಷಿಸುವನು ನಿನ್ನಾ ।। ಚರಣ ।।
ಮುಂದೆ ಶ್ರೀ ವೈಕುಂಠ ದಾಸರು " ಶ್ರೀ ಪಂಗನಾಮದ ತಿಮ್ಮಣ್ಣದಾಸರಾಗಿಯೂ - ಶ್ರೀ ಮೊದಲಕಲ್ಲು ಶ್ರೀ ಶೇಷದಾಸರಾಗಿಯೂ ದಾಸ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಅವತಾರ ಮಾಡಿದರು.
ಈ ಶ್ರೀ ನಂಜುಂಡನೇ ಮುಂದೆ " ಶ್ರೀ ಕಲ್ಲೂರು ಸುಬ್ಬಣ್ಣಾಚಾರ್ಯರಾಗಿ [ ಶ್ರೀ ವ್ಯಾಸ ವಿಠಲ ] ಅವತಾರ ಮಾಡಿದ ಪೂತಾತ್ಮರು.
ಶ್ರೀ ವೈಕುಂಠದಾಸರ ರಚನೆಗಳು...
೧. ಏಳಿ ಸುನಂದನಾ ನೀ ಬ್ಯಾಗದಿ
೨. ಮದಕರಿಯೇ ವದನಕವಳವನಾದೆಲೊ ದೇವ
೩. ಪಾಪಾತ್ಮ ನಾನಲ್ಲ ಪಾಪ ಎನಗಿನಿತಿಲ್ಲ
೪. ನೀನೆ ಶ್ರಾದ್ಧದನ್ನವನುಂಡವಾ ನಾನರಿಯದಂತೆ
೫. ಕೊಡುವದಿಲ್ಲವೆ ಪೋದ ಕಂಣು ನಾಲಿಗೆಯಾ
೬. ಪಾಲಿಪೆದು ನಯನಗಳ ನಾಲಿಗೆಯ ನೀನು
೭.ಶ್ರೀರಂಗ ಯಾತ್ತ್ರಿಯನು ಮಾಡಿ ಬಾರೆಂದೆನ್ನ
೮. ನೋಡಾಲ ಬೇಕೇ ಎನ್ನೊಡೆಯನ
೯. ಅಕಟಕಟ ಬಹಳ ಬಡತನವಡಸಿತೆ ನಿನಗೆ
೧೦. ಮಗುವು ಕಾಣೆಯ್ಯಾ ಮಾಯದ ಮಗುವು ಕಾಣೆಯ್ಯಾ
೧೧. ಏನು ಕಾರಣ ಎನಗ ತಿಳಿಯದಿದಕೋ
೧೨. ಕೊಂಡಾಡಬಹುದೇ ಯತೀಂದ್ರ ಎನ್ನಾ ಪಾಂಡವ ಪ್ರಿಯನಾ ಪೂಜಕ ವಾದಿರಾಜ ಯತೀ
೧೩. ಎಂಥಾ ಗಾಡಿಕಾರನೇ ಕೃಷ್ಣಯ್ಯ
" ಸುಳಾದಿ "
೧. ಲಕ್ಷುಮೀಯ ಮಸ್ತಕಕೆ ಮಣಿ ಮೌಳಿಯಾದ
೨. ಎಲ್ಲಿಹ ಮಧುರಾ ಪುರ ಇನ್ನೆಲ್ಲಿಹ ಕಂಸಾಸುರನೆ
೩. ನೋಡಲೇ ಮನವೇ ಜಗದೀಶನ
by ಆಚಾರ್ಯ ನಾಗರಾಜು ಹಾವೇರಿ
ಗುರು ವಿಜಯ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾನ
***
following is from samyukta harshita blog
The miser who became a Haridasa
Just like his friend Purandara Dasa, he too was rich person and he was a miser too. If Purandara Dasa lived in Kshemapura in Shimoga district, he lived in Belur in Hassan district.
Though both were contemporaries, they did not know each other. If Purandara Dasa was a Madhwa Brahmin, this person was a Srivaishnava. If Hari himself transformed Purandara Dasa into a Haridasa, it was Vadiraja Theertha (1480-1600) who gave this man from Belur deekshe and transformed his mundane life into a pious and holy one.
Both Purandara and the man from Belur met at Hampi where they quickly became close friends. Both accepted the venerable Vyasa Raja or Vyasa Theertha (1447-1539) as their guru and both composed innumerable devaranamas.
The man from Belur later went on to make a mark as a great devotee of Sri Krishna whom he always worshipped. This man is none other than Belur Vaikunta Dasa (1480-1550).
It was Vadiraja who reformed a rich Vaikunta Dasa and gave him a Hayagriva Saligrama. Vadiraja told Vaikunta Dasa that he could amass untold wealth and riches if he worshipped the Saligrama with sincerity and devotion.
More out of greed, Vaikunta Das began performing pooje daily to the Saligrama. Slowly but surely, he became devoted to the Saligrama and the pooje continued. Over a period of time, he realised that the Saligrama was more precious than all his wealth and that it could never be quantified.
He became a devotee of Hayagriva and lost interest in the materialistic world. When Varidara realised that Belur Vaikunta dasa was a transformed man, he blessed him and named him “Sri Vaikunta Dasa.”
Vaikunta Dasa became a Haridasa and began composing Kirtanas in Kannada on Sri Hari with Ankitha Vaikunta.
Vaikunta Dasa was a native of Belur and he rarely if ever stirred out of Belur. He has a few compositions in Kannada which bear the ankita nama Vaikunta Dasa. He became a close friend and companion of Purandara Dasa and Kanaka Dasa and also a disciple of Vadiraja Theertha.
His devotion to Hari was such that Krishna danced in front of him when he sang. All the three dasas -Vadiraja, Kanaka and Purandara have paid tributes to Vaikunta Dasa.
Purandara Dasa went around the Vijayanagar Kingdom spreading the tenets of Madhwacharya and singing the glory of Hari. During one such tour, he came to Belur in Hassan district where Belur Vaikunta Dasa was staying.
Vaikunta Dasa rarely, if ever, stirred out of Belur and the few times he did was to visit his friend Purandara Dasa and his guru, Vyasa Raja. Though he was a Srivaishnava scholar, he composed many songs on Hari.
Vaikunta Dasa lived in a house in Belur and when Puranadara Dasa came, he saw a beautiful child playing on the lap of the Dasa. Both Belur Vaikunta Dasa and the boy, whom Belur Vaikunta Dasa called Keshava, were so engrossed in playing that they did not notice Purandara Dasa.
When Purandara Dasa came very near to them, he suddenly realised that the Keshava who was playing in the lap of Belur Vaikunta Dasa was none other than Krishna himself.
Even as Puranadara Dasa was about to speak, the child looked up and on seeing a stranger burst into tears. The incessant crying of the child immediately spurred Purandara Dasa into composing a poem.
This beautiful poem is:
“aLuvadyaadako raMgaa! atta raMjisuva gummA
puTTidELu divasadali!duShTa pootaneeya koMde
muTTi moleya haaluMDa kaaraNa! dRuShTi taakitE ninage kaMdayyaa 1
bAlakatanadalli gO! paalaroDagooDi
kALiMga maDuvanu kalakida kAraNa! kaalu uLakitE ninage raMgayyaa 2
turuva kaayalu pOgi! bharadiMda maLegareye
beraLali beTTavanettida kaaraNa! beraLu uLukitE ninage kaMdayyaa 3
vasudEva sutanaagi asurara mardiside
basurali bommana paDeda kAraNa! kisaru taakite ninage raMgayyaa 4
sharaNu vElaapurada doreye chennigaraaya
sharaNara salahuva karuNAnidhiyE varada puraMdara viThala rAya 5
When Purandara Dasa began singing in his melodious voice, the child stopped crying and gave a smile.
Puranadara Dasa stayed back at the home of Belur Vaikunta Dasa for some time before proceeding on his onward journey.
Another time, when Purandara Dasa was walking on the streets of Hampi or Vijayanagar one evening with Belur Vaikunta Dasa, a rogue elephant suddenly came out of nowhere and charged at them.
While Purandara Das managed to take evasive action, Vaikunta Dasa came face to face with the animal. Purandara Dasa immediately began singing,
“Sakala duritagala parihara maado Venkatesha, bhaktige volidu bandu bhaktana kaayo Venkatesha….varada Purandara vittala,”
Meanwhile, the elephant ran upto Vaikunta Dasa and it saluted the Dasa with its trunk and left. A dumbfounded Purandara Dasa had no words to describe his feelings and he embraced Vaikunta Dasa and both continued their evening stroll.
***
ಮಂತ್ರಾಲಯಕ್ಕೆ ಹೊಂದಿ ಇರುವ ನದಿ ತುಂಗಭದ್ರಾ, ಕೃಷ್ಣ ನದಿ ಅಲ್ಲ.
ReplyDelete